مطالعه بيوماس اندام هوايي و زيرزميني گونه درمنه دشتي در شدت هاي چراي متفاوت در استان سمنان

Study of aboveground and below ground biomass of Artemisia sieberi shrublands with different grazing intensities in Semnan /province-Iran

بيوماس گياهان به عنوان جز مولد، مهم ترين و حساس ترين بخش از يك اكوسيستم است كه بطور مستقيم تحت تاثير چرا قرار مي گيرد. چرا نه تنها اندام هوايي بلكه ممكن است اندام زيرزميني را نيز مورد تغييرات منفي قرار دهد. با توجه به وسعت زياد درمنه زارها در كشور، استفاده دام از اين گونه به عنوان علوفه، عدم وجود اطلاعات كافي از كميت بيوماس اندام هوايي و زيرزميني اين گونه و اثر شدت هاي مختلف چراي دام (چراي سنگين، چراي متوسط و قرق) بر اجزا و رابطه بيوماس اندام هوايي و زيرزميني، درمنه زارهاي ناحيه قوشه در استان سمنان مورد بررسي قرار گرفت. نمونه برداري از پوشش گياهي به روش تصادفي سيستماتيك در قالب 20 پلات 1×1 متر مربعي و در طول 2 ترانسكت به طول 200 متر انجام شد. در هر پلات درصد پوشش تاجي، تراكم و ابعاد هر پايه درمنه ثبت گرديد. به منظور تعيين بيوماس اندام هوايي و زيرزميني اقدام به نمونه برداري كامل از بيوماس اندام هوايي و زيرزميني از 3 عمق 25-0، 50-25 و 75-50 سانتي متري شد. براي تعيين رابطه ميان خصوصيات اندام هوايي (حجم و وزن اندام هوايي) و اندام زيرزميني در هر يك از مناطق از رگرسيون خطي ساده استفاده شد. نتايج بيانگر وجود ارتباط معني دار بين برخي پارامترهاي مربوط به پوشش گياهي نظير حجم و بيوماس اندام هوايي و بيوماس اندام زيرزميني مي باشد. بنابراين روابط موجود به منظور تخمين بيوماس اندام هوايي و زير زميني و در نهايت بيوماس كل جامعه گياهي در واحد سطح با درجه اطمينان قابل قبول در مطالعات آتي قابل استفاده خواهد بود. بطور كلي كميت بيوماس اندام زيرزميني در همه تيمارهاي مورد مطالعه روند كاهشي را با افزايش عمق خاك نشان داد به گونه اي كه بيش از 90 درصد از بيوماس ريشه ها در هر سه تيمار مورد مطالعه، در عمق50-0 سانتي متري از سطح خاك پراكنش يافته است و به همين دليل اين عمق به عنوان عمق موثر در نمونه برداري ها جهت مطالعات در مراتع مي تواند در نظر گرفته شود. نتايج نشان داد كه كاهش بيوماس اندام هوايي و زيرزميني گياهان ارتباط مستقيم با شدت چرا و حجم برداشت از اندام هوايي گياهان بوده و رشد و توسعه ريشه و اندام هوايي در مناطق با چراي سنگين در مقايسه با مناطق تحت چراي متوسط به شدت محدود شده است.كمترين و بيشترين ميزان بيوماس ريشه اي به ترتيب معادل 78/. و 5/1 برابر وزن اندام هوايي در دو تيمار قرق و چراي سنگين مي باشد و عدم تغيير محسوس بيوماس اندام زيرزميني در تيمار چراي متوسط نسبت به تيمار قرق را مي توان به فشار چراي كمتر در اين تيمار نسبت داد كه لازم است در اين خصوص تحقيقات بيشتر و جامع تر در ديگر رويشگاه هاي اين گونه در كشور انجام گيرد.

Biomass is an important structural parameter for investigating for ecosystems dynamic, the level of biodiversity, carbon cycle and ecosystems sustainability. In addition, the quantification of biomass resources is required in many studies, such as the analysis of fixed-emission of CO2. This research focused on quantifying the influence of grazing intensity on aboveground and belowground biomass on the arid shrublands that is covered by Artemisi sieberi. Intensity levels were quantified as non-grazing, moderate and heavy based on the rate of vegetation utilization. In all treatments, aboveground and belowground (0-25, 25-50, 50-75 cm) were sampled. To estimate aboveground and belowground biomass, their relationship and effect of grazing intensity in biomass compartments, simple biomass equations were extended in each treatment. There were strong linear relationships between volume and aboveground biomass and also between aboveground and belowground biomass in all the treatments. These relationships and functions could be used in similar studies. Although the result showed aboveground and belowground biomass and their relationship can be affected by livestock grazing, the dimension of these changes was highly depended on grazing intensity. Aboveground and belowground biomass was decreased significantly by grazing intensities in both heavily and moderately grazed sites in comparison with non-grazing treatment. It was seen that grazing not only had a potential to change the amount of aboveground and belowground biomass in ecosystem, but also could change the allocation of these elements and relative allocations of belowground that were increased by grazing intensity. In our study, although heavy grazing reduced the amount of biomass, moderate grazing didnot respond to plant biomass in this area.