تكثير آزمايشگاهي بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia)

In vitro propagation of Quercus castaneifolia

توليد انبوه گونه‌هاي درختي سخت‌چوبِ اقتصادي مانند گونه بلوط Quercus castaneifolia به دليل فراهم آوردن ذخاير گياهي سالم و گاهي اصلاح شده، جز جدايي‌ناپذير برنامه‌هاي جنگل‌كاري تجاري و نيز اصلاح جنگل‌هاي آسيب‌ديده مي‌باشد. در اين بين بكارگيري تكنيك‌هاي آزمايشگاهي كشت بافت و ريزازديادي گامي مهم در جهت توليد انبوه ژنوتيپ‌هاي برگزيده و يا ژنوتيپ‌هاي اصلاح شده‌ي ژنتيكي (مانند ژنوتيپ‌هاي مقاوم شده به آفات يا بيماري‌ها) خواهد بود. اين تحقيق به‌منظور يافتن دستورالعملي كارآمد براي ريزازديادي آزمايشگاهي بلوط Q. castaneifolia با استفاده از بخش‌هاي گره‌دار و جوانه‌دار سرشاخه‌هاي اين گياه انجام شد. سرشاخه‌ها از سه منبع گياهي مختلف شامل درختان بالغ استان گيلان، استان مازندران و نهال‌هاي واقع در موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور جداسازي شدند. اين نمونه‌ها پس از ضدعفوني درون محيط‌هاي كشت تكميل شده با هورمون‌هاي رشد قرار داده شدند. بالاترين ميانگين استقرار و تكثير مربوط به ريزنمونه‌هايي بود كه از نهال‌هاي موجود در موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور بدست آمده بودند. در اين مرحله مشخص شد كه محيط‌هاي كشت MS (با نصف غلظت از عناصر پرمصرف) و WPM به همراه mg/L 3/0 از سيتوكينين BAP و mg/L 01/0 از اكسين IBA هر دو محيط مناسبي براي استقرار ريزنمونه‌ها مي‌باشند. بهترين ريزازديادي سرشاخه‌هاي رشد يافته در محيط كشت WPM به همراه BAP (mg/L 3/0) صورت گرفت. بالاترين رشد ريشه روي محيط كشت WPM 2/1 به همراه اكسين IBA (mg/L 3/0) به تنهايي و يا همراه با NAA (mg/L 1/0) بدست آمد. ريشه‌ها در حدود 70 درصد از گياهان در طول شش هفته شكل گرفتند.

Clonal reproduction of commercially important hardwood tree species, such as Quercus castaneifolia, is vital in a tree improvement program in order to provide improved planting stock for forestry. In vitro and conventional vegetative propagation methods will be required to produce clones of elite genotypes or genetically improved genotypes. Studies were carried out to produce a protocol for in vitro propagation of Q. castaneifolia using buds and nodal segments of shoot tips. The shoot tips and nodal explants excised from three different regions (mature oak trees of Guilan and Mazandaran provinces and juvenile trees of Research Institute of Forests and Rangelands) and placed on initiation media supplemented with growth hormones after sterilization. The highest average multiplication factor was observed in the explants taken from juvenile plants of Research Institute of Forests and Rangelands. Half-strength Murasighe and Skoog as well as McCownʹs Woody Plant media supplemented with 0.3 mg/l cytokinine BAP and 0.01 mg/l IBA found optimum for the culture establishment. Established shoots were best multiplied in the same media supplemented with BAP (0.3 mg/l). The highest degree of root growth was achieved on 1/2 WPM media supplemented with auxins IBA (0.3 mg/l) alone or with NAA (0.1mg/l). The roots were formed in about 70% of the explants in 6-weeks.