تخصيص بهينه منابع آب سطحي حوضه درياچه اروميه به استان هاي ذينفع با روش هاي تصميم گيري فاصله محور

Allocating the Surface Water Resources of the Urmia Lake Basin to the Stakeholder Provinces by Distance Based Decision Making Methods

درياچه اروميه، بزرگترين درياچه داخلي كشور و دومين درياچه آب شور جهان است. تغيير شرايط اقليمي وكاهش نزولات جوي، بهرهبرداري بيش از حد از رودخانه‌هاي جاري به درياچه و پايين بودن بازده كشاورزي در حوضه سبب كاهش شديد سطح آب و افزايش شوري شده است. آورد متوسط سطحي حوضه در حدود 2/7 ميليارد متر مكعب در سال مي‌باشد كه حداقل نياز اكولوژيكي درياچه در حدود 1/3 ميليارد مترمكعب در سال، بايد از آن تامين گردد. بنابراين كنترل و تخصيص بهينه آب قابل برداشت، يعني 1/4 ميليارد متر مكعب، بين سه استان ذينفع آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي و كردستان، مسيله مهمي به شمار مي‌آيد. در اين مقاله با استفاده از يك مدل تصميم گيري چند معياره مبتني بر فاصله، به كمك روشهاي جمع وزني ساده، برنامه ريزي سازشي وروش TOPSIS، تخصيص آب حوضه درياچه اروميه بين ذينفعان با در نظر گرفتن معيارهاي اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي انجام شد و سهم بهينه هر يك از استان ها از آب سطحي تعيين گرديد وتوانايي اين روش ها با هم مقايسه شد. مطابق نتايج مدل برنامه-ريزي سازشي از 2/7 ميليارد متر مكعب آورد متوسط سالانه بلند مدت حوضه آبريز درياچه اروميه، سهم استان آذربايجان غربي برابر 804/1، سهم استان آذربايجان شرقي برابر 312/1 و سهم استان كردستان برابر 984/0 ميليارد متر مكعب در سال تعيين گرديده است.

Urmia Lake is the largest inland lake of the country and the second largest saline lake in the world. Due to climate change, decrease of precipitation, overuse of surface water resources and low agricultural efficiency in the Urmia Lake Basin water level of the lake decreased and its water salinity increased. The average surface water amount of this basin is 7.2 billion cubic meters per year that this amount should provide the minimum environmental requirement of Urmia Lake (about 3.1 billion cubic meters per year). Thus, control and optimal allocation of surface water resources (4.1 billion cubic meters per year) to three stakeholder provinces (West Azerbaijan, East Azerbaijan and Kurdistan) is an important issue that must be considered. This paper introduces a multi-criteria decision making model as a possible approach to the problem of allocating the water resources of the Urmia Lake basin to all neighboring provinces. In this paper by using of simple additive weighting, compromise programming and TOPSIS methods and by considering the social, economical and environmental criteria the share of each stakeholder is obtained and then abilities of these methods are compared. According to the results of the compromise programming method, the shares of West Azerbaijan, East Azerbaijan and Kurdistan provinces respectively are 1.804, 1.312 and 0.984 billion cubic meters per year.