بررسي تاثير اجراي برنامه توان‌بخشي مبتني‌بر جامعه بر وضعيت زندگي معلولان در ايران

Effect of Community Based Rehabilitation Program Implementation on Disabled People Living Conditions in Iran

مقدمه: توان‌بخشي مبتني‌بر جامعه، يك استراتژي جهت بهبود كيفيت زندگي معلولان مي‌باشد. مطالعه حاضر با هدف تعيين تاثير اجراي برنامه توان‌بخشي مبتني‌بر جامعه، بر وضعيت زندگي معلولان ايران انجام شده‌است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر كه در سال 1390 انجام شده، از نوع مطالعات مقايسه‌اي است. روش نمونه‌گيري به‌صورت چندمرحله‌اي بود. در مرحله اول، از بين استان‌هاي كشور 30% به‌روش نمونه‌گيري تصادفي و در مرحله بعد 50 شهرستان از بين 100 شهرستاني كه مجري طرح توان‌بخشي مبتني‌بر جامعه در اين 10 استان بودند، انتخاب گرديدند. سپس در هر شهرستان 30 معلول به‌صورت تصادفي انتخاب و به‌طور‌كلي براي 1503 معلول، فرم جمع‌آوري اطلاعات تيزون تكميل گرديد. براساس اين پرسش‌نامه، توانايي‌هاي فرد معلول قبل و بعد از اجراي برنامه توان‌بخشي مبتني‌بر جامعه سنجيده شد. تجزيه‌و‌تحليل داده‌ها با استفاده از آزمون‌ آماري ويلكاكسون انجام‌شد. نتايج: ميانگين (±انحراف معيار) سني افراد شركت‌كننده در مطالعه 2/14±30 سال بود. اكثر واحدهاي پژوهش، مجرد و مرد بودند. اغلب افراد (6/36%)، معلولين جسمي و حركتي بودند و مهم‌ترين علت معلوليت، نقايص مادرزادي بود. پس از اجراي برنامه توان‌بخشي، امتياز توانايي‌هاي روزمره زندگي، توانايي‌هاي حركتي، ارتباطات اجتماعي، توانايي‌هاي شغلي، كيفيت زندگي، مبنع درآمد، وضعيت استخدام، ميزان مشاركت در زندگي اجتماعي و وضعيت آموزش، به‌طور معناداري ارتقا يافته‌بود. در تمامي حيطه‌ها بين اجراي برنامه توان‌بخشي مبتني‌بر جامعه و افزايش توانايي‌هاي معلولين، ارتباط معناداري مشاهده شد (001/0P?). نتيجه‌گيري: اجراي توان‌بخشي مبتني‌بر جامعه تاثير مثبتي بر بهبود وضعيت زندگي معلولين داشته است.

Introduction: Community based rehabilitation is a strategy to improve the quality of life for people with disabilities. This study was to determine the effect of community based rehabilitation program implementation on disabled people’s living conditions in Iran. Methods: This research is a quasi-experimental study executed in 2011. Sampling method was multi-stage. In the first stage, 30% of the provinces were chosen through the random sampling method. In the next stage, 50 cities were selected from the 100 cities implementing the community based rehabilitation program in 10 provinces. Then in each city, 30 disabled people were randomly selected and for the 1503 disabled people Tizun Zhao questionnaire was completed. Data were analyzed using SPSS software and wilcoxon test. Results: The mean age (?SD) of participants was 30?14.2 years. Most of the participants were single and male. More people (%36.6) had psychomotor disability. Leading cause of disability was congenital defects. After the rehabilitation program implementation, the rating of enhanced the daily living abilities, motor abilities, social communication, job abilities, quality of life, source of income, employment status, participation rate in social life and training status significantly improved. There was a significant relationship in all areas between the CBR and the enhancement of the capabilities of the disabled (P?0.001). Conclusion: Implementation of community based rehabilitation has had a positive effect on improving disabled people’s living status.