مسجد در آيينه‌ مثنوي

Mosque in the Mirror of Masnavi

زيباترين نمود بندگي در درگاه الهي، نماز است و مسجد جلوه‌گاه اين رابطه عاشقانه و عارفانه است. مساجد، برخلاف بعضي از پرستش‌گاه‌ها در اديان مختلف، نه تنها دور از دسترس نيستند كه عموماً در دل بازارها و مجموعه‌هاي پر رفت‌و‌آمد بنا مي‌شوند و با درهاي باز و گشاده و بهره‌مندي از زيباترين نمودهاي معماري و هنري هر دوره، پذيراي نمازگزاران هستند. مولانا اگرچه به مجموعه عرفان وابسته است و به نظر مي‌رسد بايد دلبستگي بيشتري به خانقاه، اين مكان غيررسمي در برابر مسجد، نشان دهد؛ اما در سراسر مثنويِ خويش به اهميّت جايگاه مسجد اشاره مي‌نمايد و در سطح تمثيلي، مسجد را دل پاك عارف و حتي همه عالم قلمداد مي‌كند كه هر پديده‌اي در آن به پرستش خداوند متعال مشغول است. تاكيد بر نماز جماعت و فضيلت آن، پيراستگي مسجد از آلودگي‌هاي صوري و معنوي نيز از نكات ديگري است كه در داستان‌هاي مثنوي بدان پرداخته شده است. نگارندگان مي‌كوشند تا با بررسي داستان‌هايي از مثنوي مولوي كه در آن‌ها مسجد نقش مهمّي دارد، ديدگاه و تصوّر مولانا را از اين جايگاه معنوي و ارزشمند، روشن سازند.

Prayer is the most beautiful sign of Godʹs serving and mosque is the place of spiritual relationship. Unlike some of the temples in different religions, mosques usually are built in crowded places. Mosques, with their doors open and with the most beautiful architectural and artistic landmarks in each period, have always been accessible to Muslims. Although Rumi was a mystic and attached to monasteries which were more casual than mosques, all through Masnavi he stresses on the importance of Mosque. For him, the mosque is a purified heart of a Gnostic where every being creature serves God. Other tips highlighted in Masnvi are emphasis on prayer and its virtues, and spiritual and physical purity of mosque. This paper attempts to contemplate on Masnavi’s stories with the mosque in their focus and tries to discern Mowlavi’s point of view about this sacred place.