پايش تغييرات سيلاب دشت هاي رودخانه كرخه بر اثر احداث سد مخزني كرخه با استفاده از سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي

Change detection of Karkheh river floodplains of the Karkheh dam reservoir using remote sensing and GIS

سد مخزني كرخه به عنوان بزرگترين سد خاكي خاورميانه تاثيرات مثبت در افزايش سطح كشاورزي در منطقه داشته و به علاوه سيلاب هاي مخرب منطقه را تحت كنترل درآورده است. مقاله حاضر سعي دارد تا با استفاده از تكنيك هاي سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي، به بررسي تاثيرات احداث سد در منطقه پرداخته و بر اين اساس پيشنهادهايي را جهت بهبود رونق اقتصادي منطقه ارايه نمايد. جهت نيل به اين هدف، ابتدا سه دوره تصوير ماهواره اي سال هاي 1991، 2002 و 2008، مربوط به قبل و بعد از ساخت سد، تهيه گرديد. از تكنيك هاي فيوژن، بهينه سازي و ثبت هندسي تصاوير بهره گرفته شد و شاخص پوشش گياهي نرمال (NDVI) بر روي تصاوير ياد شده اعمال گرديد. پس از آن جهت آشكارسازي پوشش گياهي، طبقه بندي نظارت نشده در دو مرحله بر روي تصاوير اعمال شد. جهت ايجاد نقشـه تغييــرات كاربري اراضي پايين دست سد نيز، از طبقه بندي نظارت شده به روش حداكثر شباهت استفاده گرديد. در نهايت ميزان و نوع تغييرات منطقه، محاسبه شد. نتايج نشان داد كه زميـن هاي زراعي در سال 2008 حدود390 كيلومتر مربع نسبت به سال 1991 افزايش داشته است. كاهش 50 درصدي نيز در سطح اراضي فاقد پوشش گياهي، رودخانه، اراضي باير و ماسه زارها، ديده شد. همچنين در اراضي داراي پوشش گياهي، مناطق مسكوني و تاسيسات نيز، افزايشي بيش از 100% داشت كه اين نتايج به خوبي چگونگي، نرخ و نوع ايجاد تغييرات در منطقه با احداث سد را نشان مي دهند.

Karkheh reservoir dam as the biggest earth dam on the Middle East has influenced positively on its district in terms of plantation area and in addition has controlled devastating floods. This paper tries to evaluate the construction effects of this dam in the area by employing RS and GIS techniques and on this, basis presents some suggestions to economically improve the district. To reach this goal, three satellite images, which are dated to the periods of pre and post construction on the dam were acquired for the 1991, 2002 and 2008. Fusion, optimization and Geo referencing techniques were used and a normalized difference vegetation index (NDVI) was computed. Unsupervised classifications were utilized on the images two times to clarify the vegetation cover. In order to build a land use map in the downstream side of the dam, unsupervised classifications were also used in the method of maximum similarity. Finally, with utilizing the GIS software capabilities, the amount and the type of changes were calculated. The results have shown that agricultural areas in 2008 have increased about 390 km2 in comparison to 1991. The 50 percent decline in bare land, river land and sand dunes have also seen. Furthermore, in vegetated, residential and industrial areas increase of over 100 percent is observed. These results clearly reveal type, rate and manner of changes to the area with dam construction.