مقايسه اثر مقياس نقشه در تفكيك واحدهاي كاري ژيومورفولوژي براي پهنه بندي خطر بيابانزايي با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (مطالعه موردي: منطقه حارث آباد سبزوار)

Comparing the effect of map scale in separation geomorphological land units of desertification hazard mapping using GIS (Case study: Hares-Abad’s Sabzevar region)

از مهمترين چالش هاي بشر در قرن حاضر خطر فراگير بيابانزايي در پهنه-هاي وسيعي از سطح كره زمين از كشورهاي توسعه نيافته تا توسعه يافته است. مناسب ترين روش براي ارزيابي شدت بيابانزايي استفاده از مدل هاي بيابانزايي است. اولين مرحله براي اجراي مدل، تهيه واحدهاي كاري است. هدف از اين تحقيق مقايسه اثر مقياس نقشه در تهيه واحدهاي ژيومورفولوژي براي پهنه بندي خطر بيابانزايي است. به همين منظور در سه مقياس اجرايي (1:250000، 1:100000 و 1:50000) نقشه طبقات ارتفاع، شيب، جهت، و زمين شناسي تهيه و با ادغام آن ها واحدهاي كاري منطقه بر اساس روش ژيومورفولوژي بدست آمد. بعد از مقايسه تعداد فراواني و درصد مساحت پليگون نقشه ها مشخص شد كه با بزرگتر شدن مقياس از نقشه 1:250000 به نقشه 1:50000 تعداد پليگون ها براي تمام نقشه ها با رابطه خطي روند افزايشي داشت و سطح مطالعه كوچكتر و تنوع پليگون ها بيشتر مي-گردد. آزمون تفاوت بين تنوع و فراواني واحدهاي كاري سه مقياس، با استفاده از آزمون كاي اسكوير در سطح اطمينان 99 درصد معني دار شد. مقايسه نسبت تغيير مقياس نشان داد كه با 5/2 برابر شدن مقياس نقشه از 1:250000 به 1:100000، 5 برابر شدن مقياس نقشه از 1:250000 به 1:50000 و 2 برابر شدن مقياس از 1:100000 به 1:50000 تعداد، فراواني و درصد مساحت واحدهاي كاري تقريباً با همان نسبت تغيير مي كند. بررسي جزيي تر بر روي سه واحد كوهستان، دشت سر و پلايا نشان داد كه اين نظم هندسي و فضايي از كوهستان به سمت پلايا افزايش مي يابد. در نهايت مقياس 1:100000 به عنوان مقياس بهينه در منطقه معرفي گرديد.

Today, desertification is one of the major challenges for this century. For evaluation and mapping of desertification, many researchers have been conducted leading to regional and local models. The first step for implementing the model working unit is prepared. The purpose of this study was comparing the effect of map scale in preparation geomorphological units for desertification hazard mapping. For this purpose, in three scales traditional executive of Iran (1:250000, 1:100000 and 1:50000) was prepared classes of height, slop, aspect and lithology maps. And then work unit map based on geomorphology obtained from them. With get bigger scale range from 1:250000 to 1:50000 map polygonʹs number for all maps increased with a linear trend. And also, study range was smaller and increased in polygon diversity. For stochastic analysis between diversity of an abundance of work units in three scales, used chip-square test. A result showed that significant are at 99% confidence level. A comparison of scale changes, showed that by 2.5 times of a scale of 1:250000 to 1:100000, five times of a scale of 1:250000 to 1:50000 and two times of a scale of 1:100000 to 1:50000, the number, frequency and percentage of area in work units almost have changed with the same proportion. More detailed study on three unites: mountains, pediment and playa showed that the geometric and spatial disciplines increased in the mountains toward the playa. Finally, scale of 1:100000 scale was introduced as an optimal scale in the study.