حقوق بشر و سازوكارهاي نظارتي در اسناد بين‌المللي و فقه

Human Rights and Control Mechanisms in International Documents and Jurisprudence

توسعه اسناد حقوق بشري و درنتيجه، تلاش براي رساندن جامعه جهاني به نقطه مطلوب، با تضمين اين حقوق، كه عمدتاً متوجه دولت‌هاست، پيوند خورده است. اكنون اين پرسش مطرح مي‌شود كه تحقق چنين هدفي، به چه سازوكارهايي به‌ويژه در حوزه حكومتي وابسته است. پاسخ به اين پرسش، مستلزم تبيين نوع تعهد دولت‌ها و تكليف آنها در زمينه حقوق بشر است. تعهد به شناسايي، احترام، اجرا، گزارش‌دهي و تعهد به فعل و تعهد به نتيجه، از مهم‌ترين تعهدات دولت‌ها در زمينه حقوق بشر است. براي تحقق تعهدهاي مذكور، دو شيوه اقدام فوري و تدريجي تعريف شده است: در يك نگاه، صيانت از حقوق بشر را در استفاده از ساز‌و‌كارهاي اجرايي خارجي براي انجام تعهدهاي حقوق بشري دولت‌ها مي‌داند. اين رويكرد، با توفيق در تاسيس شوراي حقوق بشر سازمان ملل، بزرگ‌ترين قدم عملي خود را برداشت. از منظر دوم، تكيه بر شرايط حاكمان را بهترين راهكار صيانت از حقوق بشر تعريف مي‌كند. رويكرد نظام حقوق اسلامي ضمن پذيرش سازوكارهاي بيروني، تكيه خود را بر ابزارهاي دروني همچون عدالت، خدا‌باوري و فرجام‌باوري، قرار داده است؛ چراكه بدون توجه به شرايط دروني حاكمان و مدنظر قرار دادن مباحث اخلاقي، نمي‌توان از رويكرد ابزار‌انگارانه به انسان و يا برخورد سياسي با مسيله حقوق بشر دور ماند.

The developments in human rights documents and, as a result, attempts to take world community to the ideal point is tied with the idea of establishing these rights by states. Now, the question arises as to "on what mechanisms, especially in governmental domain, does the realization of this aim depend?" The answer to this question involves elaboration on the nature of commitment and duty states show towards human rights. Among the most important commitments of states on human rights are their commitments to recognize, respect, exercise and report them, commitment to acts or commitment to results. Two methods-prompt and gradual-have been defined to fulfill these commitments. According to one approach, the protection of human rights depends on using external executive mechanisms to fulfill statesʹ human rights commitment. This approach took its greatest practical step through the successful establishment of the United Nations human rights council. The second approach defines the best strategy to protect human rights as relying on rulersʹ circumstances. The approach of Islamic rights system, while accepting external mechanisms, has relied on such internal tools as justice, believing in God, and believing in hereafter, for it is impossible to avoid instrumental approach to man or political treatment of human rights without considering rulersʹ internal circumstances and moral issues