واكاوي اثر سلطنت انسان بر اعضاي بدن خود در خريد و فروش عضو

Investigation of the Effect of Manʹʹs Authority over His Own Organs in Organ Trading

ارتباط انسان با اعضاي بدن خويش، از مباحثي است كه امروزه در حل برخي مسايل مستحدثه بدان توجه مي‌كنند. تعيين نوع اين رابطه و قلمرو آن با بررسي ريشه‌هاي بحث در متون فقهي، در برخي از مسايل فقهي و حقوقي، همچون اهداي عضو در زمان حيات و پس از آن [هنگام مرگ مغزي] و همچنين بحث اخذ مال در برابر عضو، اثر مستقيم خواهد داشت. ماهيت اين رابطه در كلام فقيهان و برخي نويسندگان با عنوان رابطه «تمليكي» - ملكيت ذاتي و اعتباري ـ و «تسليطي» تبيين شده است. با بررسي ادله فقهي و مباني حقوقي، اين رابطه از نوع سلطنت است و بر فرض تماميت آن نزد عقلا، نمي‌توان به مباحثي همچون حرمت «ضرر بر نفس» و «قتل نفس» به منزله محدودكننده اين سلطنت استناد كرد؛ زيرا ادله آن دلالتي بر اين زمينه ندارند و مطلب از اين‌نظر جهت قابل خدشه نخواهد بود؛ هرچند گستره سلطنت مستفاد از سيره، روشن نيست. از آثار تبيين اين رابطه، مشخص شدن پاسخ اين پرسش است كه آيا انسان در برابر اعطاي عضوي از بدن خود به ديگري، مي‌تواند طلب عِوَض كند و آن را در قالب خريد و فروش طرح نمايد، يا اينكه چنين اختياري ندارد. آنچه از بررسي اقوال و ادله به‌دست مي‌آيد، اين است كه اگر به هر دليلي، عضوي از بدن انسان قطع شود، عنوان مال بر آن صدق مي‌كند و قابل معاوضه و خريد و فروش خواهد بود.

The relationship between man and his organs is among the topics which receive special attention today because it contributes to solving some problems which have recently appeared. Determining the kind of this relationship and its scope with the study of its roots in jurisprudential (fiqhi) texts has a direct effect on some of the legal and jurisprudential (fiqhi) issues such as organ donation during oneʹs lifetime or later on (while brain death) and the question of receiving money for giving organ. Jurists and some authors refer to the nature of this relationship as "possessive" relationship of balance of essential and conventional ownership of balance, and "authoritative" relationship to elaborate on the nature of this relationship. A review of jurisprudential (fiqhi) proofs and legal principles shows that this kind of relationship is authoritative, and supposing that the wise consider this authority as complete, one cannot related such issues like illegality of " self-damage" and "committing suicide" to this authority; because there are no proofs which support this claim and this view cannot be refuted, although the scope of this authority inferred form Holy prophetʹs and Imamsʹ life style is not clear. The elaboration on this relationship answers to the question that whether or not man can ask an exchange one of his organs for denoting to someone else.. The proofs show that if one of a personʹs organs is cut for whatever reason, it can be entitled as property and it can be exchanged and purchased