بررسي ارتباط ميان مصرف انرژي و سطح شهرنشيني در ايران

Exploring the Relationship between Urbanization and Energy Consumption in Iran

يكي از مهم‌ترين پديده‌هاي جمعيتي حاصل از توسعه اقتصادي و صنعتي‌شدن كشورها، رشد سريع شهرها و جمعيت شهرنشين است. پديده شهرنشيني نيز آثار و پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي بسيار گسترده‌اي دارد؛ اما مهم‌ترين تاثير آن متوجه الگوي مصرف به‌طور عام و الگوي مصرف انرژي به‌طور خاص مي‌باشد. بررسي سرشماري‌هاي انجام‌شده نشان مي‌دهد كه ايران در طول سال‌هاي اخير شاهد افزايش چشمگير شهرنشيني، از طريق افزايش تعداد شهرها و مهم‌تر از آن مهاجرت بي‌رويه روستاييان بوده است؛ به‌طوري‌كه هم‌اكنون، ايران بالاترين درصد شهرنشيني را در خاورميانه و غرب آسيا دارد. اين امر، استفاده بيشتر از منابع انرژي، همچون گاز طبيعي، نفت و برق را موجب شده است. در اين مطالعه، با استفاده از الگوي تصحيح خطاي برداري ( (VECM)، رابطه علّيت گرنجري ميان مصرف انرژي و سطح شهرنشيني، در طول سال‌هاي 1385-1352و براي دوره‏هاي كوتاه‌مدت و بلندمدت مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در ضمن، به‌منظور شناخت ژرف‌تر سازوكارهاي موجودِ تغيير در مصرف انرژي، ميزان اثراتِ عوامل كليدي محرك مصرف انرژي و سهم هركدام از اين عوامل در تقاضاي انرژي با استفاده از روش تجزيه عوامل ( FDM) تحليل مي‌شود. نتايج مربوط به رابطه عليت گرنجري نشان مي‌دهند كه در كوتاه‌مدت رابطه‌اي يك‌سويه از مصرف كل انرژي به شهرنشيني وجود دارد. اين درحالي است كه در بلندمدت، مصرف كل انرژي با سطح شهرنشيني رابطه‌اي دوسويه دارد. نتايج روش تجزيه، حاكي از آن است كه طي دوره مورد بررسي، سطح تكنولوژي، شهرنشيني و رشد اقتصادي به‌ترتيب بيشترين سهم را در تغييرات مصرف كل انرژي داشته‌اند.

Urbanization is a major feature of economic development, and involves many structural changes across the economic system which have important implications for energy consumption. This paper provides empirical evidence on urbanization and energy consumption in Iran over the period 1973–2006, using ARDL testing approach and factor decomposition model. The results of the bounds test show that there is a stable long-term relationship among total energy consumption, population, GDP (gross domestic product) and the level of urbanization. meanwhile, the results of the causality test using ECM (error correction model) to test short- and long-term dynamics of the relevant variables, indicate that there exists only a unidirectional Granger causality relationship between urbanization and total energy consumption in the short run. On the other hand, the results support the existence of a long-term, bidirectional causality relationship between urbanization and total energy consumption. Factor decomposition analysis indicates that technical progress, urbanization process, and economic development have respectively the greatest impacts on the energy consumption in Iran. At present, the share of urbanization in increasing energy consumption is smaller than the past, and the energy intensity is gradually on the fall.