كيفيت تاثير علم و جهل در احكام واقعي و ظاهري از ديدگاه اماميه و عامه

The Effect Quality of Knowledge and Ignorance in the True and Apparent Principles of the Shiite and Public Opinion

از متفرعات مباحث اصولي در باب حجيت و يكي از مسايل پرحاشيه و مورد تضارب آرا اصوليين، چه اماميه و چه عامه، تعيين حدود و ثغور احكام، قوانين الهي، از حيث علم و جهل نسبت به آن است. مساله فوق، با عنوان اشتراك عالم وجاهل در احكام، فرع بر مسايل حجيت، در كتب اصولي، اگرچه بصورت موجز و غيرمستقل، مطرح شده، لكن از حيث محتوا و استيعاب مفاد آن، در بيشتر مباحث فقهي و حقوقي مطرح بوده است بطوريكه گستره مباحث مطروحه، پيرامون آن، همواره مورد امعان نظر و مداقّه فقها و حقوق‌دانان قرار گرفته و ايشان در اين مجال، با انفكاك مساله اشتراك احكام، به احكام واقعي و احكام ظاهري و بررسي مساله جهل، پيرامون هر يك از اين احكام، به تبادل نظر در اين خصوص پرداخته‌اند. در اين نوشتار با واكاوي نظريات مربوطه، در مورد كيفيت تاثير علم و جهل، در احكام واقعي و ظاهري، با ادلّه معتبره عقلي و نقلي، اثبات نموديم كه در احكام واقعي، (كه از طريق ادله قطعيه، نظير؛ خبر واحد متواتر و نصوص قرآنيه و ... و يا از طريق ادله ظينه، نظير؛ خبر ثقه و ظواهر قرآنيه و .... بدست آمده) خداوند، در لوح محفوظ، احكامي جعل نموده كه مبتني بر مفاسد و مصالح واقعيه هستند و اين احكام، هرگز قابل تغيير و تبدّل، نيستند و در واقع و نفس الامر و به ملاحظه مصالح و مفاسد واقعيه، براي موضوعات خود جعل شده‌اند و لذا علم و جهل مكلف، نقشي در جعل آنها ندارد و جميع مكلفين تا آستانه قيامت، نسبت به آنها مكلّف مي‌باشند مثل وجوب صلوه و حرمت خمر و اما در مورد احكام ظاهري، كه به ملاحظه جهل مكلف، نسبت به حكم الله واقعي، در حق او جعل مي‌شوند، وظيفه فعلي مكلف، در ظاهر، و تا زماني كه حكم واقعي، منكشف نشده، همين است و پس از انكشاف واقع، قطعاً يا ظناً، وظيفه مكلف، عمل به حكم واقعي است. پس نتيجه اين مي‌شود كه حكم واقعي، مطلق است؛ يعني مقيد به هيچ حالي از حالات مكلف، اعم از علم و جهل و ... نيست ولي حكم ظاهري، مقيد به حال جهل به واقع است.

Specifying the limits of divine laws and principles, with respect to knowledge or ignorance, is one of the accessories of legislation and a fundamental issue about the validity and the ideas of legislators. The present issue, called the commonality of knower and ignorant in Islamic law, along with the issues of validity, has been presented concisely in Islamic texts, but regarding its content and concepts it was present extensively in Islamic texts and shrewdly discussed by Islamic lawyers and jurists, and by dividing the issue of commonalities of principles into true and apparent principles and studying the issue of ignorance about these principles, they started to exchange their views. In this article , investigating these opinions through the study of the effects of knowledge and ignorance in true and apparent principles and presenting logical and quoted reasons, we have shown that in real principles(which are gained through absolute reasons like frequent quotations and Quranic texts, or suspected reasons like quotations and appearance of Quran)God has made rules regarding good and evil deeds and they are not changeable and in fact they have been created observing the good and evil and the assigned knowledge and ignorance have no function in its creation. and all followers are obliged to obey them forever, like saying the prayers and avoiding alcoholic drinks. As for apparent principles, the current duty of followers is to follow the current principle until the true principle is discovered. It is concluded that true principle are absolute, that is they must not be violated under any condition, but apparent principles are confined to knowledge or ignorance. .