مطالعه فنولوژيكي روند و رشد ارقام كلزا نسبت به تجمع واحد حرارتي در سه تاريخ كاشت در شرايط آب و هوايي اهواز

Study of phenological and growth of canola cultivars to thermal unit accumulation in three planting dates Ahvaz climate

اين پژوهش بهمنظور مطالعه عكسالعمل فنولوژيكي و روند نمو ارقام كلزا نسبت به تجمع واحد 1387 در - 1386 تا 87 - حرارتي در سه تاريخ كاشت مناسب، دير و خيلي دير به مدت دو سال از 87 مركز تحقيقات كشاورزي و منابعطبيعي استان خوزستان بهصورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا شد، كه در آن تيمار اصلي عبارت از سه تاريخ كاشت ( 20 آبان، 20 آذر و 20 دي) و تيمار فرعي شامل سه رقم كلزاي بهاره (هايولا 401 ، شيرالي و آر.جي.اس) بودند. نتايج نشان داد تاخير در كاشت بهدليل كوتاه نمودن دوره رشد باعث كاهش ماده خشك كل گياه گرديد، اين عامل باعث كاهش ارتفاع گياه و عدم ذخيره مواد غذايي براي گياه شد و در نهايت منجر به كاهش ماده خشك ساقه، برگ، خورجين و وزن دانه گرديد. ميانگين دو ساله ماده خشك كل ،41/ و ماده خشك برگ در تاريخ كاشت 20 آذر و 20 دي نسبت به تاريخ كاشت 20 آبان به ترتيب 6 83 درصد كاهش يافت. كاهش ماده خشك ساقه، خورجين و وزن دانه در اثر تاخير / 47/2 و 1 ،74/2 42 درصد بود. دوره رشد رويشي و دوره گلدهي در تاريخ / 87 و 1 /5 ،58/ در كاشت به ترتيب 1 35 درصد / 20 و 2 /3 ،26/2 ،15/ كاشت 20 آذر و 20 دي نسبت به تاريخ كاشت 20 آبان به ترتيب كاهش يافتند. ميانگين دو ساله مجموع درجه روز دوره رشد رويشي، گلدهي و كل دوره رشد در تاريخهاي كاشت 20 آذر و 20 دي نسبت به تاريخ كاشت 20 آبان بهترتيب در دوره رشد رويشي 12 درصد / 6 و 2 / 14 درصد و دوره رسيدگي كامل 6 / 6 و 6 / 29 درصد و در دوره گلدهي 1 / 21/6 و 5 كاهش يافت. بر اساس يافتههاي بهدست آمده در اين پژوهش در كشتهاي تاخيري آذر و دي از يك طرف مرحله سبز شدن و توسعه برگها با سرماي ديماه مواجه شده و سبب كندي رشد گرديده و از طرف ديگر مراحل حساس دوره گلدهي و پر شدن دانه با تنش گرمايي اسفند و فروردين ماه مواجه شده و سبب كاهش شديد ماده خشك كل و دوره رويشي و زايشي ميشود، بنابراين از كشت كلزا در ماههاي آذر و دي اجتناب نمود.

This research were conducted on 2007-8 and 2008-9 cropping years in Agriculture Research Center of Khuzestan in split plot experiment using complete randomized block design with four replications in which main plots were consisted of three planting dates (Nov11, Dec11 and Jan11) and sub plots were included three canola cultivars (Hayola 401 Shirali, and R.G.S). Results showed that planting date delaying caused dry matter reduction in response to growth duration, which reduced plant height and consequently reduced stem and leaf dry matter pod and grain weight. According to two years mean comparison to Nov11 planting date total and leaf dry matter reduced 41.6 and 74.9, and 47.2 and 83.1 percent in Dec11 and Jan11 planting dates respectively. Planting date delaying caused stem and pod dry matter and grain weight reduced 58.1 and 87.5 and 42.1 percent respectively. Vegetative growth duration and flowering period reduced %15.6 and %26.2 and %20.3 and %35.2 respectively in Dec11 and Jan11 planting dates comparison to Nov11 planting date. Heat unit accumulation reduced vegetative growth duration(%21.6 and %29.5), flowering period (%6.1 and %14.6 ) and ripping (%6.6 and %12.2) in two delayed planting dates in compare to optimum planting date for high yield Potential early growth canola cultivars and November planting date recommended ,it must be avoided from delayed planting date.