عوامل تاثير گذار بر ميزان استفاده از گياهان دارويي با استفاده از تيوري رفتار برنامه ريزي شده در زنان شهر قزوين

Factors associated with herbal medicine use among women in Qazvin city: application of theory of planned behavior

زمينه و هدف: داروهاي گياهي يكي از شايع ترين انواع داروهاي جايگزين و مكمل است كه در سرتاسر جهان استفاده مي‌شود. موثرترين برنامه هاي آموزشي مبتني بر رويكردهاي نظريه محور هستند كه از الگوهاي تغيير رفتار ريشه گرفته اند. از بين مدلهاي تغيير رفتار، كارآيي تيوري رفتار برنامه ريزي شده در مطالعات مختلف به اثبات رسيده است. هدف مطالعه حاضر تعيين عوامل موثر بر مصرف داروهاي گياهي در زنان ساكن شهر قزوين با استفاده از تيوري رفتار برنامه‌ريزي شده بود. مواد و روش كار: در اين مطالعه توصيفي مقطعي، 792 زن به طور داوطلبانه و بر اساس روش نمونه‌گيري خوشه‌اي از شهر قزوين در سال 1391 انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته شامل سوالات دموگرافيك (4 سوال)، آگاهي (5 سوال)، نگرش (7 سوال)، نرم هاي انتزاعي (3 سوال)، كنترل رفتاري درك شده (5 سوال)، قصد (3 سوال) و رفتار (يك سوال) در طي مصاحبه اندازه‌گيري شد. نهايتاً داده‌ها وارد نرم افزار 18 SPSSو آزمون‌هاي آماري پيرسون و رگرسيون تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها: ميانگين سني زنان حاضر در مطالعه 99/8 ± 34/29 بود. 05/92 درصد متاهل و 9/78 درصد نيز خانه‌دار بودند. مرور سطحي ضرايب همبستگي بين سازه‌ها همبستگي متوسط و مثبت بين متغيرها را نشان داد. متغيرهاي آگاهي (195/0= B، 01/0 > P)، نگرش (227/0= B، 01/0 > P)، نرم انتزاعي (071/0= B، 05/0 > P)، كنترل رفتاري درك شده (422/0= B، 01/0 > P) و قصد (138/0= B، 01/0 > P) پيش بيني كننده هاي اصلي مصرف داروهاي گياهي بودند. سازه‌هاي تيوري رفتار برنامه‌ريزي شده تقريباً 57 درصد واريانس رفتار مصرف داروهايي گياهي را پيش بيني كردند. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه مصرف داروهاي گياهي عمدتاً توسط كنترل رفتاري متصور، سپس نگرش پيش بيني مي شود. عليرغم اهميت دو سازه مذكور، همه عوامل بايد بطور جامع در زمان طراحي مداخلات به منظور اصلاح مصرف داروهاي گياهي و مصرف آگاهانه در جامعه در نظر گرفته شوند.

Background and objective: Herbal medicine is one of the most widely used complementary and alternative medicine used around the world. The most effective training programs are based on theory-driven approaches that are rooted behavior change model. Among behavior change model, the effectiveness of the theory of planned behavior has been documented in previous studies. The aim of the study was to find out factors associated with herbal medicine using the theory of planned behavior (TPB) among women in Qazvin. Material & Methods: in the cross sectional study, 792 women were selected based on clustered sampling and voluntary participation from Qazvin, Iran, in 2011-2012. Following individual interviewing, data were gathered using a self administrated questionnaire include demographic characteristics (4 items), knowledge (5 items), attitude (7 items), subjective norms (3 items), perceived behavior control (5 items), intention (3 items) and behavior (1 item). Finally, data were analyzed by SPSS 18.0 and presented with Pearson and regression testes. Results: the mean age of women were 29.34 ± 8.99 and 92.05% of them were married and 78.9% of participants were housekeeper. There were medium to high correlations coefficients between the TPB’s constructs. Knowledge (B = 0.195, P < 0.01), attitude (B = 0.227, P < 0.01), subjective norms (B = 0.071, P < 0.05), perceived behavior control (B = 0.422, P < 0.01) and intention (B = 0.138, P < 0.01) were the main predictors of the herbal medicine usage among women. In general, TPB constructs were able to predict 57% of variance for herbal medicine usage among women. Conclusion: The results indicated that herbal medicine usage mainly can be predicted by PBC and attitude respectively. In spite of the importance of two variables, all of the TPB constructs should be considered for designing interventions toward forming conscious herbal medicine usage in the society.