نگاهي ساختاري به اصلاح شبكه معابر در بافت‌هاي فرسوده جهت حل مشكل نفوذپذيري و انزواي فضايي اين محلات؛ نمونه موردي: بافت‌هاي فرسوده شهر مشهد

Structural Analysis of Regenerated Street Networks of Deteriorated Areas in order to resolve Permeability problem and spatial isolation of these areas (A Case Study from Mashhad, Iran)

هدف از اين مقاله تحليل ساختار شبكه معابر در بافت هاي فرسوده به منظور بررسي مشكل نفوذپذيري كم و انزواي فضايي اين بافت ها از كل شهر و بافت هاي اطراف آن است. مطالعات انجام شده بر روي سرانه‌هاي شهري در محدوده‌هاي فرسوده شهري نشان مي‌دهد كه اين مساله در بافت‌هاي فرسوده مربوط به سطح اشغال معابر نمي‌باشد، بلكه معضل اصلي عدم توجه به ساختار كلان معابر شهر در توسعه بافت هاي جديد و يا احياي بافت هاي فرسوده است كه موجب شكل‌گيري گذرهاي زياد ولي فاقد كارايي مناسب گشته است. با اين وجود طرح‌هاي بهسازي و نوسازي شهري براي رفع مشكل نفوذپذيري كم به بافت‌هاي فرسوده راه حل مناسب را تعريض شبكه معابر و ايجاد شبكه معابر جديد دانسته‌اند. بر اين اساس، مطالعات انجام شده در زمينه كمبود دسترسي و جداافتادگي بافت هاي فرسوده از نداشتن برخوردي روشمند در شناسايي دقيق معضلات موجود و ارايه راهكارهاي كاربردي رنج ميبرد. بر اين اساس، اين مقاله به دنبال پاسخگويي به اين سوالات است، كه چگونه مي‌توان ساختار شبكه معابر را در بافت‌هاي فرسوده با توجه به ساختار كلان شهر آسيب‌شناسي و اصلاح نمود؟ و آيا مساله نفوذناپذيري در تمامي بافت‌هاي فرسوده، به يك شكل در ساختار كلان شهر نمود پيدا مي‌كند؟ براي پاسخگويي به اين سوالات، ساختار شبكه معابر شهر مشهد به روش چيدمان فضا مورد بررسي قرارگرفته و موقعيت بافت‌هاي فرسوده شناسايي شده در مصوبات طرح‌هاي توسعه شهري در اين ساختار مشخص و تحليل شده‌اند. نتايج نشان مي‌دهد ميان ارزش‌هاي فضايي چيدمان فضا در بافت‌هاي فرسوده شهر مشهد نسبت به ساير بافت‌ها، تفاوت‌هاي اساسي وجود دارد و اين ارزش‌ها مي‌توانند به آسيب‌شناسي ساختار شبكه معابر بافت‌هاي فرسوده با توجه به ساختار كلان شهر كمك نمايند. همچنين تحليل هاي ساختاري به خوبي نشان مي دهند دلايل ضعف دسترسي و مشكل نفوذپذيري كم ميان بافت‌هاي فرسوده به ويژه ميان بافت‌هاي فرسوده مركزي و حاشيه، متفاوت است و نمي‌توان براي حل اين مشكل در تمامي اين بافت‌ها يك راه حل را در نظر گرفت.

The main objective of this paper is to analyse street network structure of the deteriorated areas in order to resolve permeability problem and spatial isolation of these areas. Previous researches that investigated the problems of deteriorated areas concern about land use per capita indicated that low permeability of these areas is not about area of streets but, it is because of inadvertence towards the urban street network in developing new areas or regeneration of deteriorated areas. In both cases, insufficient network of streets and roads have been produced. The common solution to encounter shortage of permeability was widening existing streets or creating new streets. Previous research regarding resolving lake of access and isolation on deteriorated areas, have been failed because they did not carried a methodical approach toward identifying the structure problems of deteriorated areas. Regarding the above theoretical and technical shortcomings, this paper would answer to two fundamental questions: How could weaknesses of urban street structure on deteriorated areas can be round and can be resolved? Are there similar structural problems about permeability on all of the urban deteriorated areas? In order to answer to these questions, at first urban street structure of Mashhad has been analyzed utilizing Space Syntax method. This method identified the weaknesses and deficiencies of Mashhadʹs deteriorated structure. The results show that, there are significant differences between the structure of deteriorated areas and other parts of the city; this differentiation helps to identify weaknesses in these areas. Also, analysis of urban street structure indicated that reasons of access weakness and permeability problems in various deteriorated areas are different, especially between central and suburban deteriorated areas. So, the problems of deteriorated areas cannot be resolved similarly.