جنبه‌هاي اخلاقي، حقوقي و فقهي شبيه‌سازي انسان

Ethical, religious and legal aspects of human cloning

مساله شبيه‌سازي انسان و «كلونينگ» در قرن اخير به يك بحث جهاني و همگاني تبديل شده است. «كلونينگ» در علم زيست‌شناسي عبارت است از «تكثير موجود زنده بدون آميزش جنسي» و فعلاً به عمل كاشت جنيني در رحم اطلاق مي‌شود كه ابتداً در آزمايشگاه توليد شده باشد. به عبارتي كلونينگ تهيه يك كپي از انسان يا حيوان است كه با جايگزين‌كردن هسته سلول‌هاي فرد مرجع و تكثير آن سبب توليد يك فرد كه دقيقاً كپي فرد اول است مي‌گردد. فرآيند آن به اين ترتيب است كه محققان ابتداً هسته‌هاي يك تخمك را با DNA سلول‌هاي ديگر جايگزين نموده، سپس تخمك بازسازي‌شده را در آزمايشگاه مورد مراقبت قرار مي‌دهند تا تقسيم شده، به جنين تبديل شود. چنانچه جنين مزبور در رحم كاشته شود و از آن انساني به وجود آيد، شبيه‌سازي مولد انسان صورت گرفته است. از ديدگاه فقهاي اسلامي شبيه‌سازي انسان حرام است و دلايل متعددي را عليه آن اقامه كرده‌اند. از اين ديدگاه آن‌ها شبيه‌سازي انسان را به دلايل فقهي، اخلاقي، اجتماعي، روانشناختي و دلايل ديگر علمي حرام اعلام كرده‌اند. آن‌ها شبيه‌سازي انسان را به عنوان ابزاري براي تضعيف اعتقادات مذهبي، دخالت در آفرينش خداوند، هتك حرمت انسان، آشفتگي زندگي خانوادگي و گسست در نسب انساني قلمداد كرده‌اند. بنابراين مسيحيت كاتوليك و مسلمانان شبيه‌سازي را به مثابه تولد انسان نامشروع مي‌دانند. اگرچه هنوز جزييات اين مساله براي جهانيان و آينده آن روشن نيست، در عين حال، افراد و گروه‌هاي بسياري در سراسر دنيا با مطالعات پيگير تبيين اين پديده نوين را از ابعاد گوناگون دنبال مي‌كنند و در داخل كشور نيز اين مساله از نظر فقهي با عكس‌العمل‌هاي متفاوت رو به رو شده است. آنچه پيش رو داريد، نگاهي به وضعيت شبيه‌سازي، پيامدهاي مثبت و منفي آن و عكس‌العمل‌هايي كه در جهان مسيحيت و غرب و جهان اسلام نسبت به آن نشان داده شده است مي‌باشد و با بيان رويكرد قانونگذار ايران مقاله را با ارايه پيشنهاداتي به پايان مي‌بريم.