محيط زمين‎ساختي و ويژگي هاي خاستگاه سنگ هاي آذرين سازند ابرسج

Tectonic setting and source characteristics of the Abarsej Formation igneous rocks (Upper Ordovician), eastern Alborz, north of Shahrood

در سازندهاي ابرسج و قلي شمال و جنوب‎غربي شاهرود، رخنمون‎هايي از سنگ‎هاي آذرين به سن اردوويسين فوقاني به صورت گدازه‎ بازالتي، دايك و سيل‎ ميكروگابرويي ديده مي شوند. اين سنگ ها داراي تركيب بازالت، تراكي بازالت و تراكي آندزيت بازالتي با ماهيت قليايي هستند. الگوهاي قرارگيري موازي آن ها در نمودارهاي بهنجار شده نسبت به گوشته اوليه ي و كندريت نشان دهنده‎ خاستگاه مشترك اين سنگ ها و نقش تبلور جدايشي در تشكيل آن هاست. در نمودارهاي مختلف، تمايز محيط زمين‎ساختي، اين سنگ ها در گستره ي بازالت‎هاي قليايي وابسته به كافت درون قاره‎اي قرار مي گيرند. اين جايگاه با جغرافياي ديرين پاليوزوييك زيرين البرز (وجود كافت درون قاره‎اي پاليوتتيس توران) در زمان اردوويسين- سيلورين همخواني دارد. بررسي‎هاي ژيوشيميايي نشان مي‎دهند كه ماگماي تشكيل دهنده ي‎ اين سنگ‎هاي بازالتي از ذوب بخشي 14 تا 16 درصدي يك خاستگاه گوشته ي‎ استنوسفري غني شده گارنت پريدوتيتي (شبيه منابع OIB)، در اعماق 100 تا 110 كيلومتري حاصل شده است. اين ماگما در خلال صعود به سطح زمين با پوسته ي قاره‎اي آلايش نيافته است.

Outcrops of the Upper Ordovician igneous rocks, as basaltic lava and microgabbroic dyke and sill, present within the Abarsej and Ghelli formations in north and southwest of Shahrood. These rocks have basaltic, trachybasaltic and basaltic trachyandesitic composition with alkaline nature. Their parallel patterns on the primitive mantle and chondrite normalized spider diagrams indicate the common source of these rocks and the role of fractional crystallization in their generation. These rocks plot on the field of alkali basalts related to intracontinental rift on various discrimination tectonic setting diagrams. This tectonic setting corresponds to paleogeography of the Alborz during early Paleozoic (occurrence of Turan intracontinental Paleotethys rift) in Ordovician- Silurian times. Geochemical investigations indicate the magma forming of these basaltic rocks generated from 14-16% partial melting of an enriched garnet peridotitic astenospheric mantle source in 100-110 km depths. This magma has not contaminated by continental crust during ascending to the earth surface