پهنه بندي سكونتگاه هاي غير رسمي و محلات نابسامان شهري (مطالعه موردي: شهر بناب)

Zoning of Informal Settlement:Quantitative Technique in Bonab City

اسكان غير رسمي با گسترش روز افزون در فضاي شهري ايران موجب پيدايش، تكوين و همچنين گسترش تضاد و ناسازگاري در روح وكالبد شهرها شده است.اين پديده با ايجاد شرايط ناهنجار زيستي ،شاخص هاي نازل توسعه يافتگي و تحميل پهنه هايي ناهمسان بر شهرها، نه تنها تخصيص عادلانه منابع و خدمات رادر راستاي عدالت اجتماعي زير سيوال برده است؛بلكه حيات شهري را جهت رسيدن به توسعه پايدار به چالش كشيده است. عامل زايش اين پديده را مي توان روابط نابرابر سياسي- اقتصادي در سطح جهاني، ضعف برنامه هاي ملي در سطح مياني و ضعف برنامه ريزي شهري در سطح دانست. با توجه به اين كه هر نوع برنامه ريزي و طراحي شهري فرع بر معرفت و شناخت جامع محتوايي-كالبدي، علمي- عملي از سيستم شهري، زير سيستم ها و سيستم هاي فرادستي شهرمورد مطالعه بارويكردي نسبيت گرايانه در بعد مكان و زمان مي باشد؛لذا شناخت پهنه ها و گونه هاي اسكان غير رسمي بر اساس انواع شاخص هاي كالبدي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، زيربنايي و برخورداري ضرورت مي يابد. در پژوهش حاضر اين مهم با استفاده از تكنيك توسعه يافتگي موريس وتكنيك سلسله مراتبي انجام گرفته است. لذا ميزان توسعه يافتگي پهنه ها و محلات شهر بناب با توجه به شاخص هاي اقتصادي،كالبدي، برخورداري، اجتماعي تعيين مي گردد. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه گسستي آشكار به لحاظ شاخص هاي كالبدي، اقتصادي، اجتماعي، برخورداري بين محلات مختلف شهر بناب وجود دارد و در نتيجه شاهد توزيع ناعادلانه خدمات و منابع در سطح محلات مي باشيم. درنهايت با تكيه بر نتايج حاصل از مدل توسعه يافتگي موريس و سلسله مراتبي، به پهنه بندي يا محله بندي اسكان غير رسمي درشهر ميانه اندام بناب با توجه به ميزان عدم توسعه يافتگي محلات شهري پرداخته شده است.در نهايت بر اساس اين محله بندي ونيز شناخت حاصل از مطالعات و بررسي هاي تحقيق پيشنهادها و اولويت بندي هاي برنامه ريزي شهري محله محور در محلات نابسامان و مساله دار ارايه گرديده است.

Informal settlement is formed upon effect of economic-political unequal relationship in world level, national programs weakness in medium level and municipal planning in small level. This phenomena have provided emergence, creation and development of contrast and opposition in cities soul and frame and have questioned justly allocationof resources and services for social justice with creation of biological awkward conditions and imposing of uncoordinated areas with development descending indices, simultaneously. It has challenged civil life for reaching desired and permanent development. With due attention to civil designing and planning is subordinate to comprehensive recognition and knowledge of containing chief applied and scientific from civil system. Studying city sub-systems and above-system with relativities approach in time and place dimension, for that reason, informal settlement types and area recognition is necessary according to instruments type’s chief economical social cultural infrastructural indices and fruition. In this research, this important have been done by hierarchical and Morris techniques. Therefore the rate of development zones and city were determined with an emphasis on economic indicators, physical, infrastructural, social. Research findings show that full and obvious rupture exists between different districts and areas of Bonab city in chief economic and social indices and fruition and it has witness resource and service unjustly distribution in districts level.Zoning of informal settlements was done according to the rate of zone’s underdevelopment in the Bonab, By Rely on the results of Morris and hierarchical model development. Finally, based on zoning and knowledge gained from research studies, proposals and prioritize community-based urban planning was presented in informal and problematic neighborhoods.