گزارش توليد فرم جنسي Pyrenophora tritici-repentis در ايران

FIRST REPORT OF THE SEXUAL STAGE OF PYRENOPHORA TRITICI-REPENTIS IN IRAN

بيماري لكه خرمايي گندم با عامل قارچي Pyrenophora tritici-repentis(Died.) Drechsler در حال حاضر در مناطق شمالي كشور گسترش زيادي پيدا كرده است. هر چند گزارشي از جداسازي فرم غيرجنسي قارچ با نام Drechslera tritici-repentis(Died.) Shoemaker از مازندران قبلاً ارايه شده (فروتن و همكاران 1995 ) ولي توليد فراوان كنيديوم در محيط كشت و نيز فرم جنسي قارچ تاكنون از كشور گزارش نشده است. در اين تحقيق برگ‌هاي آلوده گندم از مزارع استان‌هاي گلستان و مازندران جمع‌آوري و در آزمايشگاه و شرايط گلخانه‌اي بررسي شدند. نتايج نشان داد كه پرگنه‌هاي هفت روزه قارچ در محيط V8-Caco3 به رنگ خاكستري تيره ، كنيديوفورها در پايه متورم به رنگ زرد تا قهوه‌اي با ابعاد 300-100 × 8-7 ميكرومتر،كنيديوم‌ها زرد و داراي 7-5 بند و به ابعاد200-100 × 18-14 ميكرومتر با ياخته پايه مخروطي مي‌باشند( شكل 1 a ). با كشت پلاگ‌هايي از محيط كشت فعال V8-Caco3 روي محيط كشت آب آگار( WA ) 2% حاوي قطعات برگ گندم سترون شده و نگهداري آنها در شرايط نوري و دمايي خاص شامل 12 ساعت نور فليورسنت و 12 ساعت نور near UV در دماي 22 درجه سلسيوس، پس از دو هفته پسودوتسيوم‌هاي تيره با ابعاد 250-200 ميكرومتر روي بافت برگ تشكيل شوند (شكل 1 b و c ). براي بلوغ بيشتر اندام‌هاي جنسي پتري‌هاي محتوي پسودوتسيوم‌هاي قارچ به مدت دو هفته ديگر در يخچال نگهداري شدند. آسكوسپورها تخم‌مرغي شكل و داراي سه بند عرضي مشخص و يك بند طولي و با ابعاد50-40 × 20-16 ميكرومتر بودند (شكل1d). اين مشخصات با مشخصات ارايه شده براي قارچ Pyrenophora tritici-repentis در (1987)Sivanesan كاملاً مطابقت داشت. جهت رعايت اصول كخ، آزمون بيماري‌زايي بر‌اساس مايه‌زني سوسپانسيون آسكوسپورهاي قارچ با غلظت 6 10 اسپور در هر ميلي‌ليتر آب روي ارقام حساس بولاني و تجن گندم انجام شد. گياهچه‌هاي گندم در مرحله 2-3 برگي مايه‌زني شدند و سپس به مدت 48 ساعت زير اتاقكي با پوشش پلاستيكي سياه در گلخانه ، تحت دماي22 درجه سلسيوس و تناوب نوري 16 ساعت ( 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريكي) قرار گرفتند. سپس اتاقك از روي گياهچه‌ها برداشته شده و گياهچه‌هاي مايه‌زني شده همچنان در شرايط نوري و دمايي ذكر شده قرارگرفتند. شش روز پس از مايه‌زني، علايم ظاهري بيماري روي برگ شامل لكه‌هاي مشخص نكروز و كلروز مشاهده شد(شكل 1 e ). قارچ عامل بيماري مجدداً از بافت‌هاي آلوده جداسازي شد. اين اولين گزارش از وقوع فرم جنسي قارچ P. tritici-repentis و توان بيماري‌زايي آن روي گندم در ايران مي‌باشد.

Recently, tan spot disease of wheat caused by Pyrenophora tritici-repentis(Died.) Drechsler has become very important disease in northern parts of Iran and causes severe yield loss. Although the anamorph of the fungus has been reported previously on infected leaves from Mazandaran province (Forotan et al., 1995), but there is no report on mass production of conidia in laboratory and the teleomorph of the fungus in Iran. Infected leaves were collected from wheat fields in Golestan and Mazandaran provinces and were investigated in laboratory and greenhouse conditions. The results showed that after seven days the colonies of the fungus on V8-CaCo3 medium was dark grey color, conidiophores swollen at the base, yellow to brown color, 7-8 ?m thick and 100-300 ?m long, conidia were yellow, with 5-7 pseudosepta, 14-18 × 100-200 ?m and the basal cells were conical. 5-mm plug taken from an active colony margin of a young culture grown on V8-CaCo3 were used to inoculate 2%WA medium containing wheat leaves and these media were kept in special treatment including 12 hours photoperiod of white fluorescent and near UV light at 22 ?C. After two weeks, dark colored pseudothecia with 200-250 ?m size, were produced on leaf tissues, Ascospores were oval shape with three transverse and one longitudinal septa, and 16-20 × 40-50 ?m size. Based on morphological characters the fungus was identified as Pyrenophora tritici-repentis (Sivanesan, 1987). Pathogenicity test was carried out on susceptible cvs, Bolani and Tajan seedlings at 2-3 leaf stage with suspension of ascospores with concentration of 106 /ml in greenhouse. Inoculated seedlings were kept under black plastic bags for 48 hours under 22 ?C and 16 hours photopriod. Plastic bags were removed, and inoculated seedlings were left under the same condition mentioned. Symptoms of the disease including distinct necrotic and chlorotic lesions were observed after six days on inoculated leaves. The fungus was isolated from the infected leaf tissues. This is the first report of sexual stage of P. tritici-repentis and ability of ascospores to infect wheat from Iran.