سير تفكرات پيرامون مدينه فاضله در جهان اسلام

The Process Thoughts about Utopia in Islam

آرمان‌خواهي در زندگي انسان به گونه‌هاي مختلف تبلور يافته و انديشمندان هر عصري آن را در قالب «اتوپيا» يا «مدينه فاضله» مطرح كرده‌اند. پژوهش حاضر با بررسي افكار آرمان‌شهرگرايان مسلمان نشان مي‌دهد كه عبوديت خداوند، توجه به معنويت و روحانيت حيات انسان، احترام به انسانيت انسان و سعي در رشد كرامت‌هاي انساني، وحدت و عدالت از جمله ويژگي‌هاي مهم آرمان‌شهرهاي اسلامي است. تعابيري مثل مدينه فاضله، اسلام‌شهر، دارالسلام، شهر صالحان، خوبستان و... جامعه مد نظر انديشمندان مسلمان است، نه ناكجاآباد، هيچستان يا لامكان يا اتوپيا. شهر آرماني اسلام، كالبد و شكلي ثابت ندارد و متفكران اسلامي بيشتر ابعاد ذهني شهر آرماني را ارايه مي‌كنند. آنان اصول را مد نظر قرار مي‌دهند و بعداً كالبد با توجه به آن اصول و منطبق با شرايط زماني، تاريخي، اجتماعي و فرهنگي به وجود خواهدآمد. لذا در اسلام يك آرمان‌شهر و يك شيوه شهرسازي اسلامي داريم، اما به تعداد شهرها مي‌توانيم شهر اسلامي داشته باشيم.

Idealism has crystallized in human life in different ways and thinkers of every age have posed it in the form of “Utopia” or “Virtuous city”. Studding the Muslim opinion of utopianism in a descriptive - analytical way, this research shows that the devotion to God, considering the spirituality of the human life, respecting the humanity of human and attempting to improve the human dignities, human emancipation from any shackles except serving God, unity and Justice are among the important features of an ideal Islamic cities. Concepts like utopia, Muslim Town, Dar al-Salam, the city of pious men, the place of good, and... is the society to which Muslim scholars have addressed, and not utopia, or nowhere or placeless. Ideal city in Islam doesn’t have any fixed body and form and Islamic thinkers have more provided its mental aspects. They considered the principles upon which its body will be existed later in comply with the social, historical and cultural terms. Therefore, in Islam, there is a Muslim utopia and a style of urban planning, but we may have Islamic cities as the same as the number of cities.