تحليل جامعه‏شناختي سلفي‏گري به‏مثابه يكي از منابع هويت‏ساز در كردستان ايران

The Sociological Analysis of Salafism as an Identifier of Origin in Iran’s Kurdistan

تحليل جامعه‏شناختي سلفي‏گري به‏مثابه يكي از منابع هويت‏ساز در كردستان ايران منصوره اعظم آزاده، هاوژين بقالي (تاريخ دريافت10/7/90، تاريخ پذيرش13/2/91) چكيده با پايان جنگ سرد و عقب‏نشيني سوسياليسم دربرابر نظام سرمايه‏داري و شكست روند نوسازي در بين دولت‏هاي جهان اسلام، زمينه براي رشد فكري جرياني ايديولوژيك و سياسي در خاورميانه با عنوان اسلام مقاومت مهيا‏ شد. اگرچه اين جريان بدون توجه به مرز‏هاي جغرافيايي و ملي در سراسر جهان حضور پيدا كرده است، به دليل شرايط سياسي و مذهبي در برخي مناطق حضوري پررنگ‏تر و موثرتر داشته است. بعد از حمله نيروهاي ايتلاف در سال 2003 ميلادي به عراق، مناطق كردنشين عراق و ايران از جمله مناطقي هستند كه اين جريان فكري و اجتماعي را با عنوان سلفي‏گري در بين خود پذيرفته‏اند. اين مقاله درصدد است كه ضمن معرفي اين جريان اجتماعي و تقسيمات دروني آن، به چرايي و چگونگي تبديل سلفي‏گري به منبعي هويتي برخي از كردهاي اهل سنت ايران بپردازد. بدين‏منظور، مقاله با بهره‏گيري از روش مطالعه موردي و استفاده از تكنيك مشاهده همراه با مصاحبه و كدگذاري نظري و مضموني در ميان جمعيت هدف، به‏ گردآوري اطلاعات مورد نياز در نظام معنايي و جهان‏بيني و تفكر اجتماعي كردهاي سلفي ايران پرداخته است. نتايج نشان مي‏دهد كه تفكر سلفي حول محور مفاهيمي‏ همچون توحيد، تكفير، جهاد، طاغوت، آرمان‏گرايي، شموليت دين و... شكل ‏گرفته است. همچنين ساختار و چگونگي سازماندهي سلفي‏هاي كرد ايران را مي‏توان در قالب چهار‏ گروه جهادي‏هاي راديكال، جهادي‏هاي ميانه‏رو، غيرجهادي‏هاي سنتي و غيرجهادي‏هاي محافظه‏كار مقوله‏بندي كرد. در نهايت و با بهره‏گيري از اطلاعات به دست آمده به نظر مي‏رسد سلفي‏گري با تاكيد بر مفهوم اعتراض به وضع موجود، با تاكيد و پايبندي بر گذشته آرماني اسلام و با داشتن برچسب تندروي و بنياد‏گرايي، در واقع نوعي هويت مقاومت مبتني بر مفهوم شموليت دين در برابر گفتمان غالب و سكولار جامعه كُرد را مطرح مي‏كند و بدين وسيله آن را براي ديگران به نمايش مي‏گذارد. واژه‏هاي كليدي: سلفي‏گري، ‏گروه‏هاي اسلامي‏ جهادي، ‏گروه‏هاي اسلامي ‏غيرجهادي، هويت مقاومت.

The Sociological Analysis of Salafism as an Identifier of Origin in Iran’s Kurdistan Mansoureh A. Azadeh, H. Baghali The end of the cold war witnessed the retreat of socialism from the bourgeois system followed by the failure of modernization process among the Islamic countries. This laid the groundwork for developing an ideological and political thought known as Resistance Islam. This process, regardless of geographical borders, became a worldwide phenomenon, although it has been more effective in some regions because of their political and religious conditions. The region encompassing Kurd people in Iraq and Iran (after the coalition forces attacked Iraq in 2003) consists of areas that accepted this social and rational process under the rubric of Salafism. This article seeks, both, to introduce the above process and its internal divisions and to answer the question why Salafism was converted into an identity origin for some Sunni Kurds of Iran. The article collected the required information in semantics, ideological system and the social thoughts of Iranʹs Salafist Kurds by conducting a case-study method, combined with an observation technique accompanied by the interview, theoretical and content codification among the target population. The results of this article would represent that the Salafist idea is formed around some concepts such as monotheism, excommunication, Jihad, Idolater, idealism, religion inclusion and the like. The structure and the organization of Iranʹs Salafist Kurds can be categorized in four groups of Radical Jihadist, Middle Jihadist, Traditional Non-jihadist and Conservative Non-jihadist. Finally, the obtained information is indicative of the fact that it appears that Salafism by placing an emphasis on protest concept, objecting the present situation, compliance with an ideal past of Islam and by fundamentalism and by the label of extremism constitute a kind of resistance identity which is based on the conception of religious inclusion against the dominant and secular discourse of the Kurd, and thereby exhibits these characteristics for others to notice. Keywords: Salafism, Jihadist Islamic Groups, Non-jihadist Islamic Groups, Resistance Identity.