تاثير تنش خشكي بر عملكرد و اجزاي آن در ژنوتيپ‌هاي بينابين و زمستانه جو در منطقه مراغه

Effect of Drought Stress on Grain Yield and Yield Components of Winter and Facultative Barley Genotypes in Maragheh Region

به منظور بررسي خصوصيات مورفوفيزيولوژيكي ژنوتيپ‌هاي جو ديم در تنش خشكي و آبياري تكميلي و تعيين ارتباط اين خصوصيات با عملكرد دانه، دوازده ژنوتيپ پيشرفته جو در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1388-1387 در ايستگاه تحقيقاتي مراغه مطالعه شدند. در طول دوره رشد از شانزده صفت يادداشت‌برداري به عمل آمد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس صفات نشان داد كه در شرايط تنش خشكي بين ژنوتيپ‌ها از نظر صفات تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال 1% و از نظر صفات طول سنبله و شاخص برداشت در سطح احتمال 5% اختلاف معني‌دار وجود داشت. در شرايط آبياري تكميلي بين ژنوتيپ‌ها از نظر صفات وزن هزاردانه، تعداد روز تا ظهور سنبله، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال 1% و از نظر صفات عملكرد دانه، طول سنبله و وزن دانه در سنبله در سطح احتمال 5% اختلاف ها معني‌دار بود. در شرايط تنش خشكي، عملكرد دانه با صفات تعداد سنبله در واحد سطح و درصد سبز همبستگي مثبت و معني‌دار داشت. در شرايط آبياري تكميلي، عملكرد دانه با صفت تعداد دانه در سنبله همبستگي مثبت و معني‌دار و با صفت تعداد پنجه بارور همبستگي منفي و معني‌دار داشت. در شرايط تنش خشكي شاخص‌هاي STI، MP و GMP و در شرايط آبياري تكميلي شاخص‌هاي TOL، STI، MP، SSI و GMP داراي همبستگي مثبت و معني‌دار با عملكرد دانه بودند. در مجموع لاين شماره 9(TOKAK//STEPTO/ANTARES) با در نظر گرفتن شاخص‌ها و با عملكرد دانه 2694 كيلوگرم در هكتار و وزن هزاردانه بالا، به عنوان لاين برتر و متحمل به خشكي در دو شرايط تنش و بدون تنش شناسايي شد.

In order to evaluate morpho-physiological traits of advanced barley lines under drought stress and supplementary irrigation and the relationship of these traits with yield, twelve lines were studied in Maragheh Dryland Agricultural Research Station during 2009- 2010 in RCBD with three replications. Different morpho-physiological traits were assessed during growth period. Under drought stress, results showed considerable differences among lines for days to heading, number of seeds in main spike, number of unfertile spikelet, spike length and harvest index. Under supplementary irrigation, the lines differed for growth vigor, days to heading, 1000 kernel weight, fertile spikelet, spike length and weight, number and weight of seeds in spike, harvest index and grain yield. Number of spike/m2 (r = 0.68**) and germination percentage (r = 0.65**) showed significant and positive correlation with grain yield under drought stress. Under supplementary irrigation, plant height (r = 0.7*) and number of seeds in main spike (r = 0.59*) had positive correlation with grain yield. Drought tolerance indices such as STI, MP and GMP had highest correlation with grain yield under drought condition and SSI, TOL, STI, MP and GMP had the highest correlation with grain yield in terminal supplementary irrigation. Line No. 9 (TOKAK//STEPTO/ANTARES) with 2694 kgha-1 grain yield and high 1000 kernel weight was determined as a drought tolerance genotype