اثر كودهاي نيتروژن و فسفر بر عملكرد بذر و اسانس گياه دارويي انيسون (Pimpinella anisum)

Effect of Nitrogen and Phosporous Fertilizers on Seed Yield and Essential Oil of Anise (Pimpinella anisum)

به ‌منظور بررسي اثر كودهاي نيتروژن و فسفر بر ميزان عملكرد بذر و توليد اسانس گياه‌ دارويي‌ انيسون، آزمايشي بصورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال زراعي 84-1383 در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد اجرا گرديد. كود اوره در پنج سطح (0، 50، 100، 150 و 200 كيلوگرم در هكتار) و كود فسفر (سوپر فسفات تريپل) نيز در پنج سطح (0، 100، 200، 300 و 400 كيلوگرم در هكتار) بودند. نتايج نشان داد كه اثر كود نيتروژن بر عملكرد بذر در سطح 1 درصد معني‌دار بود. تيمار 100 كيلوگرم در هكتار اوره با 9/848 كيلوگرم در هكتار بيشترين و تيمار عدم مصرف كود اوره (صفر) با 7/678 كيلوگرم در هكتار كمترين عملكرد بذر را توليد نمود. اثر كود فسفر بر عملكرد بذر در سطح 5 درصد معني‌دار بود. بيشترين عملكرد بذر مربوط به تيمار 100 كيلوگرم كود فسفر در هكتار با 1/811 كيلوگرم در هكتار و كمترين عملكرد بذر مربوط به تيمار عدم مصرف كود فسفر با 88/725 كيلوگرم در هكتار بود. اثر متقابل نيتروژن × فسفر نيز بر روي عملكرد بذر در سطح 1? معني‌دار بود. مناسب‌ترين تيمار جهت توليد بذر مصرف 100 كيلوگرم كود نيتروژن و 100 كيلوگرم كود فسفر در هكتار با عملكرد بذر 930 كيلوگرم در هكتار بود. اثر كود نيتروژن بر توليد اسانس آنتول در سطح 1? معني‌دار بود. تيمار 100 كيلوگرم در هكتار با 5/19 ليتر در هكتار بيشترين و تيمار عدم مصرف كود نيتروژن با 5/9 ليتر در هكتار كمترين مقدار اسانس را توليد كردند. كود فسفر اثر معني‌داري بر توليد اسانس نداشت. به طور كلي براي توليد بذر و اسانس گياه انيسون 100كيلوگرم كود اوره و 100 كيلوگرم سوپرفسفات ترپيل در هكتار مناسب بود.

To study the effect of nitrogen and phosphorous fertilizers on seed yield and essential oil of anise a field experiment was carried out in research field of Agricultural and Natural Resources Research Center of Yazd province in 2004-2005 growing season-using factorial arrangement in randomized complete block design with three replications. Nitrogen fertilizer as urea at five leves (0, 50, 100, 150, 200 kg ha-1) and phosphorous fertilizer as triple super phosphate at five levels (0, 100, 200, 300, 400 kg ha-1) were applied. Results showed that the effect of nitrogen fertilizer on seed yield was highly significant (P < 0.01). Application of 100 kg ha-1 urea had the highest seed yield (848.9 kg ha-1) and control treatment had the lowest (687.7 kg ha-1). Phosphorus fertilizer also significantly (P < 0.05) affected seed yield of anise. The highest seed yield (811.1 kg ha-1) was obtained in 100 kg ha-1 of phosphorus fertilizer and the lowest seed yield (725.9 kg ha-1) was achieved in control treatment. Nitrogen × phosphorus interaction effect on seed yield was significant (P < 0.01). The most suitable fertilizer treatment for seed production was 100 kg ha-1 of nitrogen plus 100 kg ha-1 of phosphorus fertilizers with seed yield of 930 kg ha-1. Effect of nitrogen fertilizer on essential oil yield of anise was highly significant (P < 0.01). The highest essential oil yield (19.5 L ha-1) was obtained by application of 100 kg ha-1 of nitrogen fertilizer and the lowest (9.5 L ha-1) in the control treatment. Phosphorous fertilizer had not significant effect on essential oil production. In general, for seed and essential oil production in anise, application of 100 kg ha-1 of nitrogen and 100 kg ha-1 of phosphorous fertilizers was suitable treatment.