بررسي اثر گرده افشاني زنبورعسل و ساير حشرات گرده افشان بر ويژگي هاي كمي و كيفي بذر يونجه (ارقام همداني و قره يونجه) در استان آذربايجان غربي

ِِInvestigation the effect of honey bee and other pollinator insects pollination on quantitative and qualitative characteristic of alfalfa (Medicago sativa, Ghara yonjeh and Hamedani varities ) seeds

با توجه به نظرات گوناگوني كه از دير باز در مورد نقش زنبورعسل در گرده افشاني يونجه مطرح بوده و همچنين با عنايت به اهميت توليد بذر در مزارع يونجه اين طرح در ايستگاه تحقيقات و آموزش زنبورعسل شمال غرب كشور در شهرستان خوي اجرا گرديد. قالب آماري اين آزمايش اسپليت پلات با طرح پايه كرت هاي كاملاً تصادفي بود. دو رقم قره يونجه و يونجه همداني به عنوان سطوح فاكتور اصلي و عوامل گرده افشان به عنوان سطوح فاكتور فرعي از لحاظ صفات وزن هزار دانه ، درصد جوانه زني و مقدار وزن بذر توليد شده با هم مقايسه شدند. نتايج آزمايش نشان داد، بين سطوح فاكتورفرعي (عوامل گرده افشان) از نظر مقدار توليد بذر اختلاف بسيار معني داري وجود داشت (01 /0 ? P) به طوري كه كرت هاي با حضور زنبورعسل و ساير حشرات گرده افشان با توليد 316/920 گرم بذر از هر كرت آزمايشي بالاترين مقدار توليد بذر را داشته اند و در كرت هاي با حضور زنبورعسل و در غياب حشرات گرده افشان ديگر 971/576 گرم در هركرت بذر يونجه توليد شد ولي در كرت هاي بدون حضور زنبورعسل و ساير حشرات گرده افشان 234/167 گرم بذر توليد گرديد كه كم ترين مقدار توليد بود. نوع رقم يونجه (همداني- قره يونجه) و اثر متقابل فاكتورها در اين مورد معني دار نشد. از لحاظ وزن هزاردانه و درصد جوانه زني نيز اختلاف معني داري بين فاكتورها و اثرات متقابل آن ها مشاهده نگرديد. همچنين در اين بررسي مهم ترين حشرات گرده افشان يونجه شناسايي شدند كه بيش ترين حشرات صيد شده متعلق به راسته بال غشاييان1 و بالا خانواده آپوييدا2 بود. مهم ترين جنس هاي شناسايي شده از اين بالا خانواده به ترتيب اولويت به شرح ذيل بودند. Apis ،Megachile ،Halictus، Nomia، Anthophora، Anthidium، Andrena ، Epeulus، Chelostomides، Callanthidum respectively.

Considering the unclear subjects related with Alfalfa flowers pollination, this research was conducted at the North-West honey bee Research & Education station. The statistical procedure of this research was in split–plot from with completely randomized design base. Ghara–yonjeh and Hamedani as two cultivars of Alfalfa were select as main factor levels and pollination agents as sub factor levels and weight of thousand seed, germination percentage and the total produced seed weight were compared. The results show that there is a significant difference between the sub factor levels (pollination agents) considering the amount of seed produced (p?0.01) so that in the presence of honey bee and other pollinator insects the production of seed was 920.316 gr. from each plot which the highest amount of production were. In the presence of honey bee alone the seed production rate was 576.971 gr. From each plot and in absence of honey bee and other pollinator insects the production was 167.234 gr. which was the least production. The cultivars of alfalfa and the interaction of the factors were not significant. From the point view of weight the thousand seed germination percentage were no significant differences considering the presence or absence of factors. In this research most important pollinator insects on alfalfa determined. Most of trapped insects were belong to Hymenoptera order and Apoidae super family. Most important determined genus of this was: Apis ،Megachile ،Halictus، Nomia، Anthophora، Anthidium، Andrena ، Epeulus، Chelostomides، Callanthidum respectively.