اثر مصرف كودهاي زيستي و شيميايي فسفر بر عملكرد دانه دو رقم سورگوم دانه‏اي (Sorghum bicolor L.) در شرايط كم آبياري

Effect of Biological and Chemical Phosphorous Fertilizers on Grain Yield of Two Grain Sorghum (Sorghum bicolor L.) Cultivars under Deficit Irrigation Conditions

به منظور بررسي اثر كودهاي بيولوژيك و شيميايي فسفر در شرايط كم آبياري بر ويژگي‏هاي كمي دو رقم سورگوم دانه‏اي، آزمايشي طي دو سال (1388 و 1389) در مزرعه دانشكده كشاورزي دانشگاه تهران به صورت كرت‏هاي دو بار خرد شده در قالب بلوك‏هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. كرت‏هاي اصلي به تيمار‏هاي آبياري در دو سطح: آبياري كامل (IRN) و كم آبياري به صورت آبياري تا مرحله 8-6 برگي و سپس آبياري در مراحل 12-10 برگي، آغاز گلدهي، آغاز دانه‌بندي و مرحله شيري شدن دانه (IRS)، كرت‏هاي فرعي به عامل رقم در دو سطح شامل: رقم كيميا (KI) و رقم سپيده (SE) و كرت‏هاي فرعي فرعي به تيمار‏هاي كودي در چهار سطح: بدون كود فسفر (P0)، كود شيميايي فسفر (P100)، تلقيح بذر با باكتري سودوموناس فلورسنس و قارچ ميكوريزا +50 درصد كود شيميايي فسفر (P50+M+Ps) و تلقيح بذر با باكتري سودوموناس فلورسنس و قارچ ميكوريزا (M+Ps) اختصاص يافتند. نتايج نشان داد كه در شرايط آبياري كامل عملكرد رقم سپيده kg/ha9508 بود و در شرايط كم آبياري به kg/ha7192 كاهش يافت. در شرايط آبياري كامل عملكرد رقم كيميا kg/ha10368 برآورد شد و با اعمال تنش كم آبياري به kg/ha8795 كاهش يافت. همچنين نتايج نشان داد كه در هر دو تيمار آبياري، استفاده از كود P50+M+Ps مي‏تواند جايگزين كود P100 شود و بدين ترتيب تا حدودي مصرف كود شيميايي فسفر كاهش يابد. در مجموع با استفاده از رقم كيميا در شرايط تنش كم آبياري به همراه مصرف كودهاي بيولوژيك بخصوص كود بيولوژيك به همراه 50 درصد كود شيميايي فسفر عملكرد مطلوبي را مي‏توان به دست آورد.

To assess the response of two grain sorghum cultivars; Kimiya and Speedeh to different phosphorous fertilizers under deficit irrigation conditions, a field experiment was conducted in Research Farm of College of Agriculture, University of Tehran in Karaj, Iran, in 2009 and 2010 growing seasons. The treatments were arranged as split-split plots in randomized complete block design with three replications. Irrigation regimes of normal weekly irrigation (control) (IRN) and deficit irrigation (IRS) were assigned to the main plots, and sorghum cultivars (Kimiya and Speedeh) to the sub plots and phosphorus fertilizers levels: P0 (no phosphorus fertilizer), chemical phosphorus fertilizer according to soil test (P100), biological phosphorus fertilizer of a mixture of micorrhiza fungi (Glomus intraradices) and phosphate solubilizing bacteria (Pseudomonas fluorescens) (M+Ps), and integrated application of P50+ M+Ps were assigned to sub-sub plots. Results showed that in normal irrigation regime grain yield of cv. Speedeh was 9508 kg/ha while in deficit irrigation regime it produced only 7192 kg/ha. This is while cv. Kimiya had 10368 and 8795 kg/ha of grain yield in normal and deficit irrigation regimes, respectively. Integrated phosphorus fertilizer application affected grain yield under normal and deficit irrigation conditions and proved to be a suitable substitute for P100. Results also indicated that grain sorghum cv. Kimia could be suggested as a suitable cultivar for grain production under deficit irrigation conditions with integrated phosphorous fertilizers application.