مقايسه ساختار داستان در دو اثر عطار با تكيه بر دو الگوي جديد ساختارگراي داستان‌نويسي

The Comparison of Structure of Story in Attar’s Two Works; According to Two New Patterns of Narrative Structuralism

ادبيات كهن فارسي به‌دليل وسعت دامنه و عمق محتوا مسايل پژوهش‌نشده فراواني دارد. يكي از قالب‌هاي ادبي در متون گذشته فارسي، ساختار داستان ميني‌مال و داستان بلند است. در اين پژوهش، چارچوب ساختاري دو اثر از عطار (مصيبت‌نامه و منطق‌الطير) را براساس دو الگوي لباو و والتسكي (1967) و گريماس (1966) بررسي كرده‌ايم. فرضيه نگارندگان اين است كه ساختار داستان‌هاي مصيبت‌نامه به‌دليل اينكه به قصه و حكايت شبيه است (ازلحاظ پيرنگ و وجود درس اخلاق)، با الگوي لباو و والتسكي مطابقت دارد؛ ولي ساختار كلي داستان منطق‌الطير به‌دليل شباهت به داستان بلند، مطابق معيارهاي الگوي گريماس است. اگر‌چه در منطق‌الطير نيز حكايت‌هاي كوتاه فراواني هست كه براساس الگوي لباو قابل بررسي است، مقصود ما در اين پژوهش، ساختار كلي كتاب به‌عنوان يك داستان بلند است. روش اين پژوهش توصيفي- تحليلي و بهره‌گيري از منابع كتابخانه‌اي است. نخست به بررسي ساختار داستان ميني‌مال در مصيبت‌نامه و انطباق آن با الگوي لباو و در گام بعدي به بررسي ساختار داستان بلند در منطق‌الطير و مطابقت آن با الگوي گريماس مي‌پردازيم و در پايان به اين نتيجه دست مي‌يابيم كه انطباق دو الگوي ساختاري نام‌برده بر آثار يك نويسنده علاوه‌بر تفاوت در زبان و ساختار اين آثار، تفاوت‌هاي ساختاري اين دو الگو در قالب‌هاي ساختاري مختلف را نيز نشان مي‌دهد.

Since the old times, Persian literature has had a wide scope and a deep content; therefore, there are more rooms for ample investigations. One of the literary forms of old Persian texts is the structure of minimal and long story. Here, Attar’s two works (Mosibatname & Manteghotteire) are studied based on the Lobav Valtsky’s and Grimas‘s patterns. The authors start the investigation based on the hypothesis that structure of Mosibatname’s stories, because of their similarities of plot and ethical points to tales and narrations, are conformed with the Lobav Valtsky’s pattern; but the overall structure of Manteghotteire ‘s story, because of its similarities to long story, is corresponded with the Grimas’s criteria. There are many short narrations in Manteghotteir based on the Lobav’s pattern; however, here we investigate the overall structure of the book as a long story. This paper using descriptive-analytic method and library resources, investigates the structure of minimal story in Mosibatname and its conformity with the Lobav’s pattern, and then investigates the structure of long story in Manteghotteire and its conformity with the Grimas’s pattern. Finally, it concludes that conformity of the two aforesaid patterns on one writer’s works does not make linguistic and structural differences in these works, rather it shows the structural differences of these two patterns.