مقايسه تنش شغلي و عوامل مرتبط با آن در كارمندان داراي معلوليت جسمي حركتي و فاقد آن در مراكز بهزيستي

Comparing job stress and related factors between welfare organization’s employees with and without physical disability in Tehran

مقدمه: تنش شغلي كنش متقابل بين شرايط كار و ويژگي هاي فردي شاغل و حاصل شرايطي است كه در آن خواست هاي محيط كار از توان فرد فراتر قرار مي گيرد. پژوهش حاضر با هدف مقايسه ميزان تنش شغلي و عوامل مرتبط با آن در كارمندان داراي معلوليت جسمي حركتي و فاقد آن در مراكز بهزيستي تهران انجام پذيرفت. مواد و روش ها: در اين پژوهش توصيفي–مقايسه اي، جامعه آماري شامل كارمندان شاغل در ستادها و مراكز بهزيستي تحت پوشش بهزيستي تهران بزرگ بودند. نمونه گيري به روش در دسترس انجام شد. گروه مورد شامل تمام كارمندان دچار معلوليت جسمي حركتي در جامعه آماري فوق شامل 53 نفر و گروه شاهد 61 نفر با ويژگي هاي فردي و شغلي مشابه و فاقد معلوليت بودند. به منظور اندازه گيري ميزان تنش شغلي و عوامل موثر بر آن به ترتيب از "مقياس تنش شغلي"(Occupational Stress Scale) تهيه شده براي "موسسه سلامت و ايمني كار"Health and Safety Executive و پرسشنامه"عوامل موثر بر تنش شغلي" (Factors Influencing Job Stress) استفاده شد. براي بررسي پايايي، پرسشنامه ها در اختيار افراد جامعه پژوهش(30 نفر) قرار گرفت و آلفاي كرونباخ محاسبه شد كه براي "مقياس تنش شغلي" آلفاي كرونباخ 73/0 و براي "پرسشنامه عوامل موثر بر تنش شغلي" 80/0 محاسبه و مورد تاييد قرار گرفت. داده هاي حاصل با استفاده از نرم افزار SPPS نسخه 16 و آزمون هاي آماري كاي دو و تي مستقل تجزيه و تحليل شد. يافته ها: از لحاظ ويژگي هاي جمعيت شناسي هيچ تفاوت معناداري بين دو گروه ديده نشد. بين كارمندان داراي معلوليت جسمي حركتي و فاقد آن، در ميزان تنش شغلي و عوامل مرتبط با آن اختلاف معنادار مشاهده شد (05/0P < ). ميزان تنش شغلي در كارمندان داراي معلوليت جسمي حركتي (ميانگين=7/113 و انحراف استاندارد=3/11) بيشتر از كارمندان فاقد معلوليت (ميانگين=2/97 و انحراف استاندارد=2/11) بود (001/0P < ). ميزان اهميت عوامل مرتبط با تنش شغلي نيز در گروه كارمندان داراي معلوليت جسمي حركتي داراي ميانگين= 2/119 و انحراف استاندارد=2/13 بود، در حالي كه در كارمندان فاقد معلوليت (ميانگين=1/105 و انحراف استاندارد=5/12) به دست آمد (001/0P < ). نتيجه گيري: تنش شغلي كارمندان داراي معلوليت جسمي حركتي نسبت به كارمندان فاقد آن بيشتر و عوامل مرتبط با آن متفاوت است. توجه بيشتر به كاربرد برنامه هاي مديريت تنش شغلي و نيز حذف يا كاهش عوامل مرتبط با تنش شغلي كارمندان داراي معلوليت توصيه مي شود.

Introduction: Job stress is an interaction between working conditions and the individual characteristics of the employee. The aim of this study was to compare job stress and related factors of welfare organization employees with and without physical disability in Tehran. Materials and Methods: In this descriptive-comparative study, the statistical population included all employees of welfare centers in Tehran. The type of sampling method was convenience and the cases included all the 53 employees affected by physical disabilities and the control group included 61 people with similar characteristics and job positions, without disabilities. In order to measure the job stress severity and its influencing factors, the “Occupational Stress Scale” prepared for Health and Safety Executive (HSE) and “Factors Influencing Job Stress” questionnaire were used respectively. In this study reliability was measured by Cronbachʹs alpha which for “Occupational Stress Scale” and was 0.73 and “Factors Influencing Job Stress” had reliability of 0.80. The collected data were analyzed by SPSS-16 software using statistical tests K2 and independent t-test. Findings: No significant differences were found in demographic characteristics between the two groups. The job stress in employees with physical disabilities was significantly different with the employees without (P < 0.05), with higher stress in the physically disabled (mean=113.7 and standard deviation=11.3) compared to non-disabled (mean=97.2 and standard deviation=11.2) (P < 0.001). The importance of factors influencing job stress was also higher in the employees with disability (mean=119.2 and standard deviation=13.2) compared to non- disabled (mean=105.2 and standard deviation=12.5) (P < 0.001). Conclusion: Job stress of employees with physical disabilities is more than the employees without physical disability and also the factors influencing the stress are different. Paying more attention to the programs designed to promote the skills of job stress management and also decreasing and/or eliminating factors related to job stress of employees with disabilities are recommended.