ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري ناشي از عامل دسترسي در هنگام وقوع زلزله (مطالعه موردي: محدوده مركزي شهرداري منطقه 6 تهران)

The Earthquake Vulnerability Assessment Due to Access Based Factors-Case Study: Central Part of the 6th District of Tehran Municipality

تهران به عنوان بزرگ‌ترين شهر كشور به دليل وجود گسل‌هاي فعال در اطراف آن و تمركز شديد جمعيتي و ساختماني در معرض آسيب‌پذيري بالايي از زلزله احتمالي مي‌باشد. يكي از مهم‌ترين عناصر موثر در آسيب‌پذيري، چه به صورت كنشي و چه به صورت واكنشي، قلمرو شبكه دسترسي مي‌باشد. لذا دسترسي مناسب به معبر و مراكزي مانند فضاهاي باز، مراكز امداد و نجات و ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني، نقش موثري در كاهش تلفات و آسيب‌پذيري در هنگام وقوع زلزله احتمالي و پس از آن دارد. بنابراين چنانچه بتوان طبق اصول متعارف شهرسازي شبكه دسترسي را به‌طور مطلوب سامان داد، از ميزان آسيب‌پذيري احتمالي تا حد زيادي كاسته مي‌شود. براي رسيدن به اين خواسته، انجام عمليات ارزيابي محيطي عامل پايه مي‌باشد. در اين راستا مي‌توان از شيوه‌ها و تكنيك‌هاي مختلفي استفاده كرد. اين پژوهش با تكيه بر مطالعات موردي محدوده مورد بررسي( واقع در مركز منطقه 6 شهرداري تهران) و مدل مفهومي ارايه شده كه تركيبي از تكنيك فرآيند تحليل سلسله مراتبي، تابع آستانه خطي، ابزار تحليل شبكه‌اي و تابع احتمال مي‌باشد، به تجزيه و تحليل عوامل مرتبط با دسترسي در آسيب‌پذيري زلزله احتمالي مي‌پردازد. به‌كارگيري اين مدل در نمونه موردي ياد شده، ميزان آسيب‌پذيري ناشي از برآيند معيارهاي به‌كارگرفته شده در تحليل را، در قالب نقشه، جدول و نمودار بيان مي‌كند. انتظار ميرود خروجي مدل بتواند راهنمايي مفيد و علمي براي برنامه ريزان شهري و مديريت شهري در راستاي كاهش تلفات و آسيب‌هاي زلزله احتمالي فراهم آورد.

Earthquake is one of the major natural hazards which specifically makes cities of developing countries more vulnerable to probable earthquakes in comparison to developed countries. Tehran as the biggest and most populated city of Iran due to the active faults in the vicinity of it and its high population and constructional density has great vulnerability to probable earthquakes. The territory of Accessibility Network has a significant role in earthquake vulnerability reduction, so if the Accessibility Network can be ordered according to standard principal of urban planning, the vulnerability can be decreased. To obtain this purpose the environmental assessment is the basis element and there are lots of different methods and techniques. Present paper with emphasis to the studies in the observed field(Located in the 6th district of Tehran Municipality) and the presented conceptual framework, which is a composition of Analytical Hierarchy Process, Fuzzy logic, Network Analyst and Probability Function; analyses the probable vulnerability due to relevant factors to Accessibility Network in the case of earthquake. The proposed model represents an explicit and intelligible frame based on the available information for the earthquake vulnerability assessment due to access base criteria. Using this model provides a proper and scientific basis for the accurate perception of access to these vital centers during and after probable earthquakes. The outgoing in the mode of map, chart and graph illustrate the resultant condition of parcels in the studied area. The produced vulnerability map can be used in site selections of these centers and vulnerability reduction programs by relevant organs such as Crisis Management Center, Emergency centers, Fire stations, Municipalities and etc.