گليم حافظ نگاره بزكوهي از دوران باستان

Rug the preserver of wild goat figure since the ancient times

اهميت نقوش حيواني از ديرباز در هنرايراني قابل مشاهده است. اين نقوش حيواني گاه به سبب كاربردشان از جنبه كشاورزي و تغذيه، به عنوان نمادي از خدايان، سلطنت و يا عناصري از كاينات به شمار آمده اند. در ميان نقوش حيواني، نگاره بزكوهي از اهميت بسيار برخوردار است. اين نقش در دوران-باستان كاركردي بيش از يك نقش تزييني داشته، و نماد طلب باران و بركت بوده است. از عصرساساني و سپس دوران اسلامي كه اعتقادات وگرايش هاي هنر وفرهنگ تغييرات اساسي داشته، نگاره بزكوهي نيز به حاشيه رفت وبيش ترين كاركرد خود را در دست بافته هاي روستايي وعشايري حفظ نمود. هدف مقاله پيش رو جست و جوي علت تداوم وحفظ اين نقش در هنر باستان وسپس دوام آن در هنر گليم است. اين تحقيق با توجه به –نگاره هاي در دسترس از دوران پيش از تاريخ تاكنون، با روش مقايسه اسناد به جا مانده در دوران مختلف و روش توصيفي - تحليلي، ردپاي حضور بزكوهي و معناي آن را در هنرايران مورد بررسي قرار داده است. روش گردآوري اطلاعات نيز كتابخانه اي است. به نظر مي رسد اين نقش از ديرباز بر سنگ نگاره ها وجود داشته و با توجه به عقايد وآيين مردمان گذشته به عنوان نماد باران، باروري وفراواني شكل گرفته و از نسلي به نسل ديگردر هنرباستان انتقال يافته و در دست بافته هاي عشايري كه از آسيب تغييرات روز در امان بود، محفوظ مانده است. نزديكي اين نقش با زندگي، معاش ومحيط زيست وآرزوهاي بافنده و انتقال سنتي آن طي قرن ها، موجب حفظ آن در ميان بافته هاي عشايري تا به امروز است. بي آن كه بافنده امروز برمعناي دقيق اين نقش آگاه باشد حافظ آن است و به اين ترتيب گليم محمل يك نگاره و آرمان باستاني گشته است.

The importance of animal figure is dramatic in Iranian art since ancient time. Animal figures were sometimes used as symbols of agriculture and nutrition and also as symbols of gods, kingdoms and elements of universe. Among animal figures, wild goat figure has a great importance. In ancient times this figure was symbol of seeking rain and blessing rather than just being a decorative figure. After Sassanid era and in Islamic age wild goat figure lost its importance and was mainly preserved in rural and nomadic hand-woven due to fundamental changes in beliefs as well as artistic and cultural attitudes. In this essay we tend to seek the reasons behind perseverance and persistence of wild goat figure in Iranian art and its meaning by investigating the available figures from prehistory until today, and comparing them to each other through an analytic way . It seems that wild goat figure’s formation on stones was due to ancient peoples beliefs and costumes which considered this figure as a symbol of rain, fertility and abundance. This figure was passed from each generation to next in ancient art and was protected from changes and damages of the time through nomadic hand-woven. The correlation between this figure and life, livelihood, dreams of the weaver and the traditional way of its transmission within centuries is the cause of its persistence among today’s nomadic weavings. Today’s weaver is a preserver of this figure without knowing its exact meaning and that’s how the rug contains an ancient figure and desire.