ارزيابي نقش عوامل پستي و بلندي و خاك بر پوشش گياهي مراتع بخش زواره شهرستان اردستان

ٍEffects of topography and soil on vegetation in Zavareh rangelands , Ardestan –Isfahan province

هدف از اين پژوهش، ارزيابي نقش عوامل پستي و بلندي و خاك بر پوشش گياهي و تعيين مهمترين عوامل موثر بر پراكنش پوشش گياهي است. منطقه مورد مطالعه در شهرستان اردستان واقع شده است. با توجه به اينكه واحدهاي كاري پايه و مبناي مطالعه در اين تحقيق بود، از اين‌رو پس از تهيه نقشه هاي شيب، جهت، ارتفاع، زمين‌شناسي و رخساره ها، اقدام به تلفيق آنها توسط نرم‌افزار ArcGIS نسخه 2/9 نموده كه به تفكيك 14 واحدكاري منجر شد. با توجه به هدف تحقيق و عدم تغيير پوشش گياهي در برخي از واحدها، در نهايت تعداد 9 واحدكاري كه در آنها پوشش گياهي و رخساره هاي ژيومرفولوژي تفاوت قابل ملاحظه اي داشتند، تعيين شد. در هر واحد كاري نمونه‌برداري از پوشش گياهي و خاك انجام شد. در هر واحدكاري، تعداد 2 ترانسكت نواري 300 متري مستقر و پلات ها در طول ترانسكت ها به فاصله 20 متر از يكديگر قرار داده شدند. نمونه برداري در آنها به روش تصادفي-سيستماتيك انجام و در داخل پلات ها ويژگي‌هاي پوشش گياهي يادداشت شد. به‌منظور مطالعه عوامل خاكي، در پلات هاي اول، وسط و آخر هر ترانسكت يك پروفيل (60-0 سانتي‌متري) حفر و پس از نمونه برداري، خصوصيات فيزيكي، شيميايي اندازه گيري شد. براي تجزيه و تحليل اطلاعات عوامل محيطي و پوشش گياهي روش تجزيه مولفه هاي اصلي (PCA) به كار گرفته شد. نتايج تجزيه مولفه هاي اصلي نشان داد كه دو محور اول 38/78 درصد از تغييرات پوشش گياهي در واحدهاي كاري را توجيه مي كنند (در واحدهاي كاري پوشش گياهي متفاوت مشاهده شد)، به-طوري كه از ميان عوامل محيطي اندازه گيري شده متغيرهاي بافت، هدايت الكتريكي، آهك، گچ، كلسيم و مواد آلي خاك به‌-عنوان مهمترين عوامل موثر در پراكنش گياهان در واحدهاي كاري مختلف مي باشند.

By studying relationships between topography, soil and plant characteristics, there is more chance to achieve appropriate management based on ecological principals. This study aimed to evaluate the role of topography and soil characteristics in vegetation, and identify the most critical factors affecting the vegetation distribution. The study area is located in Ardestanrangelands, Isfahan province, Iran. Slope, aspect, elevation and geology maps were integrated using ArcGis software version 9.2, and fourteen homogeneous units were produced. These unites were decreased to nine as no significant changes were detected between them. Vegetation and soil characteristics were studied in these unites. In each unite, two belt transects with each 300 meters in length were established and vegetation characteristics were sampled in plots with 20 meters distance from each other placed along the transects.. Vegetation flora was also studied. Soil samples were collected from various parts of transects (at the beginning, middle and end) and their chemical and physical properties were analyzed. Principal Component Analysis (PCA) was used to interpret the collected environmental and vegetation data. According to the results, the two first axes of PCA explained 78.38 percent of variance of the vegetation distribution in the studied unites. Soil texture, electrical conductivity, Caco3, Caso4, Ca and organic matter content were the most important factors controlling the distribution of vegetation in the area.