تاثير چراي دام بر ارتباط بين پوشش گياهي و ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك (مطالعه موردي: مراتع واز)

Effects of grazing on the relationship between some vegetation and soil phsico-chemical properties (case study: Vaz watershed)

به‌طور كلي مي توان انتظار داشت كه تاثير عوامل غير زنده بر پوشش گياهي در حضور يك عامل سومي مانند چراي دام تغيير نمايد. اين تحقيق به‌منظور بررسي اثر عوامل خاكي بر پراكنش گونه هاي گياهي در مناطق چرا شده و قرق در مراتع واز استان مازندران انجام شد. نمونه گيري به روش سيستماتيك تصادفي صورت گرفت. در هر منطقه، دو ترانسكت در جهت شيب عمومي و دو ترانسكت عمود بر جهت شيب عمومي مستقر شد. در طول هر ترانسكت، 7 پلات يك متر مربعي مستقر و در نهايت 28 پلات در داخل قرق و 28 پلات در خارج از قرق مستقر شد. در داخل پلات ها، فهرست گياهان موجود و درصد تاج پوشش آنها تعيين شد. همچنين در داخل هر پلات از عمق 30-0 سانتي‌متري خاك برداشت شد و خصوصيات وزن مخصوص ظاهري، درصد تخلخل، درصد رطوبت نسبي، EC، pH، ماده آلي(كربن) و ازت اندازه گيري شد. به‌منظور تعيين همبستگي پراكنش گونه هاي گياهي با خصوصيات خاكي از تجزيه چند متغيره استفاده شد. رج‌بندي جوامع گياهي با استفاده از نرم‌افزار CANOCO با توجه به خصوصيات مورد بررسي به روش تجزيه تطبيقي متعارفي (DCA، RDA) انجام شد. نتايج نشان داد در منطقه چرا شده، EC و ازت و در منطقه قرق، EC و كربن خاك تاثير معني داري بر پراكنش گونه هاي گياهي داشتند. از طرفي مقادير ويژه محور ها در منطقه چرا شده بسيار پايين بود، بنابراين در منطقه چرا شده عوامل ديگري به جز عوامل خاكي پراكنش گونه هاي گياهي را تحت تاثير خود قرار داده است. توصيه مي شود تحقيقاتي كه به بررسي ارتباط پوشش گياهي با عوامل خاكي مي‌پردازد، در مناطق قرق انجام شود تا اثر عوامل ديگر (مانند چرا) حذف شده و نتايج به واقعيت نزديك تر باشد.

In general, it could be supposed that the effects of soil characteristic on vegetation is different with and without a disturbance (e.g. grazing). This study aimed to evaluate the impacts of edaphic factors on vegetation distribution with and without grazing in Vaz watershed, Mazanderan province. In each of grazed and ungrazed sites, 28 one square meter plots along 4 transects (two parallel and two perpendicular to the general slope) were established. In each plot, soil was sampled within a depth of 0-30cm and the percentage covers of all plant species were measured. Electrical conductivity, pH, organic matter content, soil density, nitrogen content, relative humidity and porosity of all soil samples were measured. Redundacy analysis (RDA) was applied to correlate edaphic factors and vegetation in grazed and ungrazed sites, separately using CANOCO. The results showed that in grazed sites, soil electrical conductivity and nitrogen contents and in ungrazed area soil electrical conductivity and carbon content had significant effect on the plant distribution. Since eigenvalues of PCA axes were very low in grazed sites, it could be indirectly inferred that in grazed sites the distribution of plants was governed with grazing rather than with soil factors.