بررسي بانك بذر خاك در شدت هاي مختلف چرايي در مناطق آتريپلكس‌كاري شده (مطالعه موردي: قطعه چهار شهريار)

Soil seed bank of the Atriplex canescens cultivated area under different grazing intensities (Case study: Shahryar, Iran)

اين مطالعه با هدف بررسي تغييرات بانك بذر خاك در شدت هاي چرايي مختلف در مناطق آتريپلكس‌كاري شده قطعه چهار شهريار انجام شد. براي اين منظور 4 منطقه با اين شرح انتخاب شد؛ مناطق آتريپلكس‌كاري شده 18 ساله با شدت‌هاي چراي كم، متوسط و بدون چرا (قرق) و منطقه شاهد (قرق بدون بوته‌كاري). نمونه‌برداري به روش تصادفي سيستماتيك در طول 4 ترانسكت 200 متري در هر منطقه انجام شد. 5 پلات يك متر مربعي به فواصل 50 متري در طول هر ترانسكت (جمعا 20 پلات در هر منطقه) مستقر شد. نمونه هاي خاك از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتي‌متر بوسيله اگري به قطر 5/2 سانتي‌متر برداشت و به گلخانه منتقل شدند و در بستر مناسب كشت شدند. بررسي اندازه بانك بذر خاك به روش ظهور گياهچه به مدت 6 ماه انجام شد. براي بررسي تاثير چرا و عمق خاك و همچنين اثر متقابل آنها بر خصوصيات بانك بذر خاك شامل تراكم و تنوع گونه اي از تجزيه واريانس چند عاملي استفاده شد. در مواردي كه اثر متقابل چرا و عمق معنيدار بود، از آزمون تجزيه واريانس يكطرفه و دانكن براي مقايسه هر كدام از خصوصيات بانك بذر خاك در هر كدام از عمق هاي خاك بين مناطق مختلف استفاده شد. همچنين براي مقايسه هر كدام از خصوصيات بانك بذر خاك بين دو عمق هر منطقه از آزمون t جفتي استفاده شد. نتايج نشان داد بيشترين تراكم بذر در عمق 5-0 سانتي متري به‌ترتيب با متوسط 3535، 2641، 1759 و 908 عدد بذر در متر مربع متعلق به منطقه آتريپلكس‌كاري 18 ساله قرق، منطقه آتريپلكس‌كاري 18 ساله با شدت چراي كم، منطقه آتريپلكس‌كاري 18 ساله با شدت چراي متوسط و منطقه شاهد بود. همچنين در عمق 10-5 سانتي متري بيشترين تراكم بذر به‌ترتيب با متوسط 945، 607، 262، 122 عدد بذر در متر مربع متعلق به منطقه آتريپلكس‌كاري 18 ساله قرق، منطقه آتريپلكس كاري 18 ساله با شدت چراي متوسط، منطقه شاهد و منطقه آتريپلكس‌كاري 18 ساله با شدت چراي كم بود. همچنين بررسي تنوع گونه اي بانك بذر نشان داد كه بيشترين تنوع گونه اي در عمق 5-0 سانتيمتري با ميانگين 12/3 براي شاخص تنوع شانون مربوط به منطقه آتريپلكس‌كاري 18 ساله با شدت چراي متوسط بود. در عمق 10-5 سانتي متري تنها بين منطقه آتريپلكس‌كاري 18 ساله با شدت چراي كم (با ميانگين 65/0) با 3 منطقه ديگر اختلاف معني‌داري مشاهده شد. بررسي تراكم و تنوع گونهاي بانك بذر بين دو عمق در هر منطقه نيز نشان داد كه در تمامي مناطق مورد مطالعه با افزايش عمق تراكم و تنوع گونه اي بانك بذر خاك كاهش يافت.

The aim of this study was to investigate the changes in soil seed bank of Atriplex canescens cultivated area under different grazing intensities, in Shahryar. From a 18 years old Atriplex cultivated area four sites including two sites with low and moderate grazing intensity, one ungrazed site and one site in non-planted area as control were selected. In each site, four line transects of 200m were established, and sampling was done in five 1m2 plots along each transect. Soil samples were collected from 0-5 and 5-10 cm depth using an auger with 2.5 cm diameter. After transporting the soil samples to the lab, they were cultivated in the greenhouse and the plant species germinated were identified. The experiments were continued for a period of 6 months in the greenhouse. GLM test was used to assess the effects of grazing, soil depth and their interactions on soil seed bank. When the interaction was significant, a one- way ANOVA was used. Paired t-test was also applied to compare soil seed bank characteristics in each soil depth. The highest seed density at 0-5 cm depth was recorded in ungrazed site, sites with low and moderate grazing intensity, and control site, respectively (mean: 3535, 2641, 1759, 908 seed/m2). However for the depth of 5-10 cm, the highest seed density was recorded in ungrazed site, site with moderate grazing intensity, control site, and site with low grazing intensity, respectively (mean: 945, 607, 262, 122 seed/m2). The highest species diversity of seed bank in the depth of 0-5 cm was observed in site with moderate grazing intensity (Shannon diversity index=3.12). A significant difference in seed bank species diversity was only observed between site with low grazing intensity (Shannon diversity index=0.65) and other sites. In all sites, seed bank diversity and density decreased with soil depth