سنجش نابرابري درآمدي در بين استان‌هاي ايران(رويكرد عيني و قياسي از شاخص‌هاي ايستاي ناپارامتريك)

Measuring Income Inequality among the Provinces of Iran (A Subjective and Objective Approach of Static Non-Parametric Indices)

هدف اين مقاله سنجش ميزان نابرابري درآمد با استفاده از شاخص‌هاي ناپارامتريك در بين استان‌هاي كشور است. براي ارزيابي ميزان نابرابري از ضريب جيني، ضريب تايل و شاخص هرفيندال به عنوان شاخص‌هاي عيني و از ضريب دالتون و اتكينسون به عنوان شاخص‌هاي قياسي استفاده شده است. براي بررسي نابرابري درآمدي در بين استان‌هاي كشور، از داده‌هاي مربوط به GDP سرانه حقيقي بدون نفت در دوره زماني 1380-1386 استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه در بيست استان درآمد سرانه پايين‌تر از متوسط كشور مي‌باشد در حالي كه در استان تهران درآمد سرانه 7/1 برابر متوسط كشور است. در شانزده استان نيز درآمد سرانه پايين‌تر از 50 درصد درآمد سرانه استان تهران است. درآمد سرانه استان سيستان و بلوچستان پايين تر از 25 درصد درآمد سرانه استان تهران مي باشد و هيچ‌كدام از استان‌هاي مورد بررسي درآمد سرانه‌اي بالاتر از 80 درصد استان تهران را ندارند. مقايسه رتبه استان‌هاي مختلف براساس بالاترين درآمد سرانه در ابتدا و انتهاي دوره مورد بررسي نشان‌دهنده تحرك‌پذيري ضعيف استان‌ها است و ضريب همبستگي بين رتبه استان‌ها در ابتدا و انتهاي دوره مورد بررسي بسيار نزديك به يك و برابر با 97 درصد مي‌باشد. نتايج حاصل از شاخص‌هاي نابرابري نشان مي‌دهد كه بيشترين نابرابري در سال‌هاي1380و 1382 وجود داشته است. نكته قابل توجه ديگر اين است كه رتبه‌بندي شاخص‌هاي جيني، دالتون و اتكينسون مشابه بوده و نوسان آن‌ها نيز زياد است در حالي كه شاخص‌هاي تايل و هرفيندال رتبه‌بندي متفاوتي را ارايه مي‌نمايند و نوسان آن‌ها نيز بسيار ناچيز است. نوسان بالاي شاخص‌هايي كه اصل ضعيف انتقال را برآورده مي‌سازند و باثبات بودن شاخص‌هايي كه اصل انتقال قوي را برآورده مي‌كنند نشان مي‌دهد كه در طي دوره مورد بررسي، اختلاف درآمدي بين استان‌هاي ثروتمند يا بين استان‌هاي ثروتمند و كم درآمد زياد شده اما شكاف بين استان‌هاي محروم تغيير چنداني نكرده است.

This study measures the level of income inequality among the Iranian provinces by using objective (Gini,Theil and Herfindahl–Hirschman indices) and subjective (Dalton and Atkinson indices) indicators. The findings show that the per capita income is lower than the country average in 20 provinces, this is while Tehranʹs per capita income is 1.7 fold of the country average; 16 provinces have a per capita income lesser than 50 percent of Tehranʹs per capita income; the Sistan and Baluchestanʹs province per capita income is lower than 25 percent of Tehranʹs per capita income. Moreover the results gained the inequality indices imply that the highest inequality level has been in the years 2001 and 2003. Another important point is that the indices of Gini, Dalton and Atkinson have a similar ranking with high fluctuations while Theil and Herfindahl–Hirschman indices represent a different ranking with negligible fluctuations.