اعتبار اظهارنظر كارشناسي پزشكي قانوني در اثبات جرم از منظر فقه اماميه

Validity of Forensic Medicine Survey in Proof of Crime in Shiite Jurisprudence

امروزه پيشرفت علوم وفناوري آثار خود را در تمام زمينه‌ها از جمله وسايل و ابزار كشف واثبات جرايم آشكار ساخته، به گونه‌اي كه در عصري كه آن را عصر «ادله علمي» مي‌نامند، حتي ادله سنتي مانند شهادت و اقرار در مواردي با كمك ادله علميِ جديد سنجيده مي‌شوند. اين ادله طيف گسترده‌‌اي از اقدامات و آزمايشات و معاينات علمي و فني را در بر مي‌گيرند كه قسمت اعظمي از موضوعات مورد مطالعه در جرم‌يابي را پزشكي قانوني بر عهده دارد. از ديگر سو با توجه به استفاده مجرمين از روش‌هاي علمي و فني در ارتكاب جرايم و ناكارآمد بودن استفاده صرف از ادله اثبات سنتي در جهت مبارزه با آن‌ها، بايد دستگاه قضايي را به تجهيز شدن به انواع شيوه‌هاي علمي مبارزه با بزهكاري و از جمله به استفاده از راه‌هاي علمي اثبات جرم مجاز بدانيم. لذا ضرورت دارد تا اعتبار اين ادله، بخصوص ادله اثبات ناشي از آزمايشات دقيقِ پزشكي قانوني را از منظر فقه اماميه بررسي نماييم. در اين نوشتار، اعتبار اين ادله در پرتو تبيين مفهوم و حدود و ثغور علم قاضي، بررسي گشته و به نظر مي‌رسد در صورتي كه ادله ناشي از كارشناسي پزشكي قانوني تامين كنننده علم عادي و يقين عرفي براي قاضي گردند، با توجه به اعتبار علم قاضي در حق الله و حق الناس طبق نظر مشهور فقهاي اماميه، مي‌توان قايل به اعتبار اين ادله در فقه اماميه و به تبع در حقوق كيفري بود. ولي با توجه به سياست‌هاي كاملاً متمايز نظام حقوق كيفري اسلام در جرايم مستوجبِ حق الله در مقايسه با جرايم مستوجبِ حق الناس، و به خصوص جريان اصول سِتر و جرم پوشي در جرايم مستوجب حق اللهِ محض، اعتبار اين ادله در اين نوع جرايم با محدوديت مواجه است و نه در جهت اثبات كه صرفاً در جهت برايت متهم مي‌توان از اين نوع ادله بهره برد.

Todays, scientific and technological advancements have affected all fields including the means and tools of discovering and proving crimes. Therefore, in this era, which is named the era of "scientific evidences", even the traditional well-accepted proofs such as witnessing and confession are in some cases evaluated by modern scientific proofs. The so-called scientific evidences include a wide variety of scientific and technical actions, experimentations and explorations that is in charge of the most of case studies in criminalities of forensic medicine. On the other hand, regarding criminalsʹ use of scientific and technical methods in committing crimes and the inefficiency of using mere traditional proofs to counter them, we should authorize juridical systems to equip themselves with various types of scientific methods to counter crime, among them making use of scientific proving methods. Thus, we should investigate the validity of these evidences, especially Proofs from rigorous experiments of forensic medicine, from Shiite Jurisprudence and criminal lawʹs point of view, particularly modern proving documents. In this study, the validity of these documents is dealt with by explaining the concept and the boundaries of judgesʹ knowledge. We concluded that in the case that proofs from forensic medicine survey provide a common knowledge and a conventional certainty for the judge, due to the validity of judgesʹ knowledge in Hagh-Allah (right of God) and Hagh-al-Nas (right of people), we can consider them valid in Shiite jurisprudence, and as a result, in criminal law. In addition, due to the exclusive policies of Islam in dealing with the crimes involving Hagh-Allah and the crimes that involve Hagh-al- Nas, especially the applicability of crime-covering principles in issues in which the pure rights of God is considered, the validity of these evidences in this type of crimes is facing with restriction, and these evidences can be used only for innocence and not for prove.