گفتاري در معرفي دست‌نويس شاهنامه كوچك دوم

A discussion upon the introduction of the second small Shahnameh manuscript

دست‌نويس مصوّر شاهنامه، موسوم به شاهنامهكوچك دوم، نسخه‌اي، پراكنده و ناقص از شاهنامه فردوسي است كه بر اساس برگ‌هاي مصوّر موجود ازآن و نيز 3 دست‌نويس مشابه ديگر به سده 8 هجري قمري و كتابت در بغداد منسوب شده است؛ و بر همين اساس به عنوان اولين دست‌نويس مصوّر شاهنامه تا به امروز محسوب مي‌شود. از اين دست‌نويس 285 برگ در قالب ميكروفيلم موجود بوده كه متشكل از51 برگ مصوّر و 234 برگ غير مصوّر است. مطابق بازسازي رايانه‌اي كه بر روي اين دست‌نويس انجام پذيرفته، بنظر مي‌رسد كه اين دست‌نويس در اصل از يك ساختار 2جلدي در 602 صفحه، معادل 301 يا 302 برگ و حدود 49700 بيت تشكيل شده باشد، كه از اين تعداد صفحات حدود 280 صفحه در جلد اول و 302 صفحه نيز در جلد دوم آن برآورد مي‌شود. بر همين اساس با توجه به برابري تقريبي ميزان افتادگي و افزودگي ابيات دست‌نويس شاهنامه كوچك دوم با دست‌نويس ناقص شاهنامه كتابخانه ملي فلورانس، (614 ه. ق) اين دست‌نويس مي‌تواند مكمل دست‌نويس فلورانس محسوب گردد. اساس اين مقاله با توجه به پراكندگي برگ‌ها و ناشناخته بودن در محافل علمي داخل ايران، بر پايه شناخت و معرفي اين دست‌نويس استوار است.

The pictorial Shahnameh manuscript, in the name of second small Shahnameh, is an incomplete and scattered copy of Shahnameh. Based on the remaining pictorial pages of this Shahnameh and three other similar manuscripts in the 8th century Hijira which were thought to be written in Baghdad, this copy is regarded as the first pictorial Shahnameh manuscript till this day. Two hundred and eighty five pages of this manuscript are available in microfilms consisting of 51 pictorial pages and 234 non-pictorial pages. In accordance with the computer reconstruction which has been done on this manuscript, it seems that in principle, this manuscript was composed of two volumes in 602 pages equivalent to 301 or 302 pages and about 49700 couplets. About 280 pages are attributed to the first volume and 302 pages to the second volume. The computer reconstruction also suggests that this manuscript could be regarded as a complement to the Florence manuscript since the approximate rate of omission and surpluses of couplets is alike in both the second small Shahnameh and the incomplete manuscript of Shahnameh in the National Library of Florence (614 Hijira) . Since this scattered copy of Shahnameh is unknown to the scientific circles in Iran, the purpose of this article is to introduce this manuscript.