مورفولوژي و پتروگرافي چشمه هاي تراورتن ساز باداب سورت - شمال دامغان، ايران

Geomorphology and petrography of Badab-e Surt travertine springs north of Damghan, Iran

چشمه‌هاي تراورتن ساز باداب سورت در استان مازندران (68 كيلومتري شمال شهر دامغان) قرار دارد. در اين منطقه دو چشمه با آب‌هاي كاملاً متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و دبي وجود دارد. چشمه اول با دبي بالاتر و آب شور است؛ چشمه دوم دبي كم تر، ترش مزه و داراي ته نشست آهن در خروجي آن است. با توجه به ويژگي هاي صحرايي و ميكروسكوپي چهار ليتوفاسيس شامل لامينه هاي متبلور، انكوييدها، توفا و گل هاي سياه كربناته شناسايي شد. مورفولوژي هاي شناسايي شده شامل 1- نهشته هاي تپه اي ، 2- شكاف – پشته اي 3- آبشاري- سدي و 4- لايه هاي جرياني با انكوييد است. مورفولوژهاي رايج بيش تر از نوع حوضچه هاي پي در پي آبشاري- سدي است. نتايج داده هاي SEM درمورد ليتوفاسيس ها منجر به شناسايي بلورهاي نمك قيفي شكل، بلورهاي ژيپس و آراگونيت شد. خروج گاز دي اكسيد كربن به طريق مكانيكي عامل اصلي نهشته شدن تراورتن ها در مورفولوژي هاي آبشاري مي باشد. تركيب هيدروژيوشيمي آب چشمه از نوع قليايي نمكي است. نوع تراورتن هاي منطقه از نوع ميتوژن بوده كه بيش تر از پديده هاي جوي متاثر مي شده است و دي اكسيد كربن آن منشا جوي و فعاليت هاي زيستي در خاك حاصل شده است. با توجه به چشم اندازهاي زيباي نهشته هاي تراورتن اين محل را مي توان به عنوان يك منطقه ژيوپارك معرفي نمود.

Badab-e Surt travertine springs are located in Mazandaran Province (68 Km north of Damghan), northern Iran,. Badab-e Surtʹs springs are two distinct mineral springs with different natural characteristics: a spring with salty water and the second spring with a sour taste water and iron oxide sediments at its outlet. According to the field and microscopic observations four lithofacies were recognized: 1) crystalline crust, 2) pisoid, 3) tufa and 4) carbonate black muds. Various combinations of these lithofacies are deposited on slope, depression and mound environments. These travertine deposits are dominantly of pools-cascade type. Lithofacies were analyzed using scanning electron microscope (SEM)/energy dispersive spectrometer (EDS) and represent gypsum, aragonite and halite crystals. Mechanical CO2 outgassing is the main factor controlling carbonate precipitation in the cascade type. The intense colours of the pools (i.e. blue, green, yellow and milky) are due to the high calcium bicarbonate content of the water. On the basis of hydrochemistry, these spring waters are alkaline-salt type. Due to the beautiful landforms, this region can be introduced as a geopark area.