بررسي براهين جهانشناختي در آثار علامه طباطبايي و مقايسه آن با آرا سهروردي

A Comparative Study of Cosmological Proofs in ‘Allamah Tabataba’i and Suhrawardi

برهان جهانشناختي ازجمله براهين اثبات وجود خداست كه از زمان افلاطون تاكنون مورد توجه فلاسفه بوده است. در اين مقاله تقريرات علّامه طباطبايي از اين براهين، بويژه برهان علّت و معلول و برهان حركت و محرّك مورد بررسي قرار گرفته و آرا ايشان در اين زمينه با آرا شيخ اشراق مقايسه شده است. باين منظور، براهيني كه شيخ اشراق در اين باب مطرح نموده است از آثارش اخذ و گزاش شده است. سپس در يك بررسي تطبيقي ميان تقريرات علّامه و آرا شيخ اشراق، اقتباسهاي او از سهروردي و نيز از نوآوريها او نسبت به شيخ اشراق تبيين شده‌اند. در اين مبحث نوآوريهاي علامه نسبت به شيخ اشراق قابل توجه است و اكثربراهين علامه نسبت به ادّله شيخ اشراق برتري دارند.

The cosmological argument is one of the arguments on the demonstration of God’s existence which has attracted the attention of philosophers since the time of Plato. In this paper, the writer has presented ‘Allamah Tabataba’i’s interpretations of the arguments on the demonstration of God, particularly the argument of cause and effect and the argument of motion and the mover. Later, he has compared Tabataba’i’s ideas in this regard with those of Suhrawardi. In order to accomplish this task, the writer has referred to the arguments that Suhrawardi has presented concerning this topic in his books. Then, following a comparative approach, he has explained the interpretations and ideas of ‘Allamah and Suhrawardi concerning the cosmological arguments and pinpointed the former’s adaptations of the ideas of the latter and discussed ‘Allamah’s related innovations in comparison to those of Suhrawardi. It is worthy of attention that most of ‘Allamah’s arguments are more convincing and stronger than Suhrawardi’s.