مفهوم عليت در پارادايم هاي پزشكي

The concept of causation in the paradigms of medicine

در اين مقاله در پي آنيم تا مفهومي از مفاهيم بنيادي پزشكي را مورد بررسي و پ‍‍ژوهش فلسفي قرار دهيم. معمولاً هدف از چنين مطالعاتي كه در حوزه ي مطالعات فلسفه ي پزشكي جاي مي گيرند، ايجاد تصوري واضح و متمايز از اصول فلسفي پزشكي است تا عمل پزشك را بر اساس دركي روشن از بنيادهاي دانش خويش تنظيم كند. در اين مقاله مفهوم عليت در پزشكي را با رويكرد فلسفي و تحليل تاريخي مورد ارزيابي قرار مي دهيم و در پي آن هستيم تا محوريت چنين مفهومي را در تصميم گيري هاي باليني به وضوح برسانيم. پزشكي به‌عنوان يك شاخه ي علمي دانشگاهي در پي فهم بيماري ها و كشف علت آن‌ها و رفع بيماري و برقراري سلامت فردي و اجتماعي است. به‌طور كلي، در عالم پزشكي با چهار الگوي كلي (پارادايم) و معادل با آن، چهار تعريف و رويكرد درباب مفهوم عليت مواجه ايم. هم‌چنين، متناظر با پارادايم هاي چهارگانه، با انديشه هاي فلسفي فلاسفه ي مدرن از عقل گرايان و تجربه گرايان و فلاسفه ي پست مدرن مواجه هستيم. پارادايم بقراطي با نمايندگاني چون بقراط، ابن سينا و جالينوس، نخستين پارادايم در دانش پزشكي بود كه تفكر واقع گرايانه و عقل گرايانه-اي را در باب مفهوم عليت پيش فرض مي گرفت. پارادايم زيست پزشكي با رويكردي شبيه به موضع پوزيتيويست هاي منطقي عليت را مفهومي واقعي مي داند كه مصاديق آن نه از طريق عقل كه از راه تجربه اثبات پذير است. در درون اين پارادايم رويكرد ابطال گرايانه ي مكتب انتقادي باليني مورد توجه ويژه اي است كه در آن عليت نه مفهومي واقعي و ضروري در خارج كه مفهومي ذهني و غيرقابل اثبات است كه از طريق تجربه ي تداعي هاي مبتني بر تقارن، تكرار و آمار به‌دست مي آيد. در پارادايم پست‌مدرن - هرمنوتيكي بحث از عليت علمي و مباحث زيستي و مكانيكي جاي خود را به بحث اخلاقي در باب انساني كه داراي شان اخلاقي و فهماني است مي دهد و به اين ترتيب بحث از عليت در حاشيه قرار گرفته و موضوعيت خود را از دست مي دهد.

In this article, we aim to discuss one of the essential concepts of medicine. As a rule, such studies attempt to clarify the philosophical principals of medicine, whereby the act of medic can be regulated based on his clear perceptions of the principles of his knowledge. In this article, we will evaluate the concept of causation in medicine from a philosophical point of view and through historical review, and we aim to clarify the significance of such concepts in clinical decisions. Medicine is an academic discipline dedicated to learning about illnesses and their causes, curing ailments and promoting social as well as individual health. There are four general paradigms in the world of medicine, and accordingly four definitions of causation. Along the line of these thaughts are the views of modern philosophers such as rationalists, empiricists and post-modern philosophers. In this article we will look at these four medical paradigms and consequently the four definitions of causation. Hippocratic paradigm, with reprsentatives such as Hippocrates, Ibn Sina and Galen, was the first paradigm in medicine to presuppose a rationalistic and realisitc view about causation.Biomedical paradigm aquires an attitude similar to logical positivism, seeing causation as a real concept that is true and is provable not through intelect, but by experience. Within this paradigm, a critical clinical approach is specially noticable according to which causation is not a real and necessary concept, but a mental, unprovable concept that is abtained through symmetry-based association, repetition and statistics. Finally, in the post-modern hermenutical paradigm, discussions of scientific causation and biological and mechanistic topics are replaced by ethical discussions about humans; thus the causation is marginalized and loses its relevance.