نقش اعتقادات بهداشتي در انجام رفتارهاي پيشگيري‌كننده از بيماري قلبي- عروقي در افراد در معرض خطر

Role of Health Beliefs in Preventive Behaviors of Individuals at Risk of Cardiovascular Diseases

مقدمه: در حال حاضر بيماري‌هاي قلبي- عروقي بيشترين سهم مرگ و مير ناشي از بيماري‌هاي غيرواگير زير 70 سال (39 درصد) را در بر مي‌گيرد. در ايران نيز سهم بيماري‌هاي قلبي- عروقي، 45 درصد مي‌باشد. بيماري‌هاي قلبي- عروقي بار عظيم بهداشتي، اجتماعي و اقتصادي بر جامعه تحميل مي‌كند و زماني بيمار را گرفتار مي‌نمايد كه از لحاظ اجتماعي و اقتصادي بيشترين بهره‌وري را داراست. در ابتلا به اين دسته از بيماري‌ها، عوامل خطر قابل تعديل شامل سيگار كشيدن، افزايش فشار خون و ... و عوامل خطر غير قابل تعديل شامل سن بالا، سابقه خانوادگي و ... دخالت دارند. اين مطالعه با هدف نقش اعتقادات بهداشتي در انجام رفتارهاي پيشگيري‌كننده در افراد در معرض خطر بيماري قلبي- عروقي اجرا شد. روش‌ها: اين مطالعه توصيفي تحليلي روي 100 نفر از افراد در معرض خطر بيماري قلبي- عروقي 65-30 ساله مراجعه‌كننده به كلينيك خاتم‌الانبيا يزد در سال 1390 انجام شد. ابزار جمع‌آوري داده‌ها پرسش‌نامه طراحي شده بر اساس سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي، سوال‌هاي آگاهي، رفتارهاي پيشگيري‌كننده از بيماري قلبي- عروقي و متغيرهاي دموگرافيك بود. داده‌ها با ا استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه‌ 16 و آزمون‌هاي Mann-Whitney، Kruskal-Wallis و همبستگي Pearson تجزيه و تحليل گرديد. يافته‌ها: ميانگين سني افراد شركت‌كننده در مطالعه 6/9 ± 7/43 بود. 56 درصد از افراد مورد مطالعه زن، بيشتر خانه‌دار (43 درصد)، متاهل (93 درصد) و ميزان تحصيلات اكثر آن‌ها زير ديپلم (37 درصد) بود. ميانگين نمرات شدت درك‌شده 4/2 ± 23، حساسيت درك‌شده 6/2 ± 15، موانع درك‌شده 4/4 ± 7/20، منافع درك‌شده 45/3 ± 05/27، آگاهي 8/4 ± 7/22 و رفتار پيشگيري‌كننده از بيماري قلبي- عروقي 71/3 ± 11/18 بود. آزمون آماري همبستگي Pearson بين سازه‌هاي منافع درك‌شده، موانع درك‌شده، خودكارامدي و آگاهي با رفتار پيشگيري‌كننده همبستگي معني‌دار در سطح 05/0 نشان داد. نتيجه‌گيري: نتايج به دست آمده مبني بر عدم همبستگي بين حساسيت درك‌شده و شدت درك‌شده با رفتار پيشگيري‌كننده و وجود همبستگي بين منافع درك‌شده، موانع درك‌شده، خودكارامدي و آگاهي با رفتار بود. بنابراين لازم است كه برنامه‌هاي آموزشي مناسب بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي و با تاكيد بر سازه‌هايي تدوين گردد كه تاثير بيشتري بر رفتارهاي پيشگيري‌كننده از بيماري قلبي- عروقي دارند.

Background: Cardiovascular diseases are the most common cause of death in people under 70 years of age worldwide (39%). Also in Iran it is the cause of 45% of deaths. Cardiovascular diseases place a huge social, economic and health burden on the society. Patients suffer from this disease when they are at their highest social and economic productivity. The risk of this disease is related to modifiable factors such as smoking and high blood pressure, and also non-modifiable factors such as age and family history. This study aimed to investigate the role of health beliefs in preventive behaviors of individuals at risk of cardiovascular diseases. Methods: This descriptive and analytical study was conducted on 100 people with 30 to 65 years of age at risk of cardiovascular disease who attended to Yazd Khatamolanbiyae clinic, Iran in 2011. Data gathering tool was a questionnaire based on constructs of health belief model including knowledge questions and preventive behaviors. Findings: Participants’ mean age was 43.7 ± 9.6 years. 56% were female, most of them were housewives (43%), 93% of them were married and most of them (37%) did not complete secondary education. Mean score of perceived severity was 23 ± 2.4 (out of 25), perceived susceptibility was 15 ± 2.6 (out of 20), perceived barriers were 20.7 ± 4.4 (out of 30), perceived benefits were 27.05 ± 3.45 (out of 30), knowledge was 22.7 ± 4.9 (out of 33) and preventive behaviors of cardiovascular diseases were 18.11 ± 3.71 (out of 25). Pearson correlation showed statistically significant correlation (P < 0.05) between perceived benefits, perceived barriers, self efficacy and knowledge with preventive behaviors. Conclusion: Results indicated lack of correlation of perceived susceptibility and perceived severity with preventive behaviors and correlation of perceived benefit, perceived barriers, self-efficacy and knowledge with behaviors. Educational programs based on health belief model should be performed with emphasis on aspects which have more effectiveness on preventive behaviors.