بررسي و مقايسه درجه توسعه يافتگي بخش بهداشت و خدمات بهداشتي استان‌هاي ايران در سال 1387

A Comparative Study on the Degree of Development of the Health and Health Service Sector in Iranian Provinces in 2008

مقدمه: يكي از گام‌هاي اساسي جهت سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در بخش بهداشت و خدمات بهداشتي كشور، اطلاع از وضع موجود اين خدمات در استان‌ها مي‌باشد. هدف اين مطالعه نيز تعيين درجه توسعه يافتگي و رتبه‌بندي استان‌هاي كشور در بخش بهداشت و خدمات بهداشتي به منظور مقايسه و همچنين شناسايي استان‌هاي توسعه نيافته در اين بخش براي تدوين و طراحي برنامه‌ريزي بهتر بود. روش‌ها: روش جمع‌آوري اطلاعات در تحقيق حاضر، كتابخانه‌اي و اسنادي بود و كليه آمارها از مركز آمار ايران و نشريات وابسته به آن جمع‌آوري گرديد. جامعه آماري مورد مطالعه را نيز بخش بهداشت و خدمات بهداشتي 30 استان كشور در سال 1387 تشكيل مي‌داد. اين تحقيق با استفاده از روش‌هاي تجزيه به مولفه‌هاي اصلي و تاكسونومي عددي و با در نظر گرفتن 17 شاخص بهداشتي و دسترسي به خدمات بهداشتي به رتبه‌بندي استان‌هاي كشور در اين بخش پرداخت. يافته‌ها: با انجام محاسبات در روش تاكسونومي عددي فاصله همگني مشخص گرديد و بر اساس آن سه استان خراسان شمالي، خراسان جنوبي و هرمزگان خارج از فاصله همگني قرار گرفتند، بنابراين از جمع استان‌ها حذف شدند و رتبه‌بندي بين 27 استان همگن باقي‌مانده صورت گرفت. نتيجه‌گيري: با توجه به درجه توسعه يافتگي به دست آمده استان‌ها، مشخص شد كه استان‌هاي ايلام، چهارمحال و بختياري، اصفهان، يزد، مازندران، سمنان و گيلان نسبت به ساير استان‌هاي كشور در بخش بهداشت و خدمات بهداشتي وضعيت بسيار مناسبي داشتند و استان‌هاي سيستان و بلوچستان، قم، آذربايجان غربي، كهكيلويه و بويراحمد، تهران و كرمان وضعيت نامناسبي داشته‌اند. در همين سال استان‌هاي ايلام و سيستان و بلوچستان به ترتيب توسعه يافته‌ترين و توسعه نيافته‌ترين استان كشور در اين بخش بوده‌اند.

Background: One of the major steps for planning and making polices in Iranian health and health service sector is to gain information on the condition of such services in each province. Thus, the present study intended to determine the degree of development and ranking of provinces at this sector. It can identify the undeveloped provinces for better planning. Methods: This study applied a library and documentary method for collecting the data which had been provided by the Iranian Statistical Center and its related journals. The study population included the health sector at thirty provinces in 2008. Using methods such as analysis of main components and numerical taxonomy as well as considering seventeen indexes of health and having access to health services, this study dealt with the ranking provinces. Findings: Homogeneity gap was determined through estimation in numerical taxonomy method, based on which North Khorasan, South Khorasan and Hormozgan provinces did not fall within the homogeneity gap; therefore, they were excluded from the sum, and ranking was conducted for the remaining twenty-seven homogenous provinces. Conclusion: Considering the degree of development of the provinces, it was revealed that Ilam, Chaharmahal-Bakhtiari, Isfahan, Yazd, Mazandaran, Semnan and Guilan had the best condition as compared with other provinces. However, Sistan-Baluchistan, Qom, West Azerbaijan, Kohkilouyeh-Boyerahmad, Tehran, and Kerman had an inappropriate condition. In the same year, Ilam and Sistan-Baluchistan were the most developed and the most undeveloped provinces in the health sector, respectively.