مقايسه ارزيابي تنوع ژنتيكي لوبيا چيتي در گلخانه و مزرعه

Comparison of evaluation of genetic diversity of Chitty Bean in the field and greenhouse

ارزيابي و شناسايي تنوع ژنتيكي ژرم‌پلاسم اولين حلقه در زنجيره اصلاح نباتات به شمار مي‌رود كه معمولاً به‌صورت مزرعه‌اي انجام مي‌شود. محدوديت زماني، مكاني، تجهيزاتي و هزينه‌اي و همچنين غير قابل كنترل بودن شرايط محيطي در مزرعه از مشكلات مهم به شمار مي‌روند كه موجب شده تا در اين تحقيق امكان انجام اين مطالعات در گلخانه، نيز مورد بررسي قرار گيرد. به همين منظور تنوع ژنتيكي 40 نمونه ژرم‌پلاسم از كلكسيون لوبياي چيتي ايران در دو محيط مزرعه‌اي و گلخانه‌اي بر اساس صفات مورفولوژيك ارزيابي گرديد.نتايج اين تحقيق نشان داد كه صفات كمي شامل عملكرد دانه تك‌بوته، وزن يكصد دانه، تعداد غلاف در بوته، طول برگچه و همچنين صفات كيفي شامل نقش پوششي بذر، رنگ زمينه، رگه‌هاي بذر و شكل بذر، داراي بيشترين ميزان تنوع ژنتيكي در هر دو محيط بودند. اين در حالي است كه تفاوت معني‌داري در بين ميانگين صفات كمي و دامنه تغييرات آنها در شرايط مزرعه‌اي نسبت به شرايط گلخانه‌اي مشاهده گرديد. اما بين ميانگين مشاهدات مزرعه‌اي و گلخانه‌اي براي بيشتر صفات كيفي و برخي از صفات كمي مانند طول، عرض و ارتفاع بذر، وزن يك صددانه و تعداد گل در گل آذين تفاوت معني‌داري وجود نداشت. علاوه بر آن طبقه‌بندي نمونه‌هاي ژرم‌‌پلاسم براساس تجزيه كلاستر تنوع صفات كيفي در دو محيط نيز شباهت زيادي را نشان دادند. بنابراين براي ارزيابي اين گروه از صفات مورفولوژيك مي‌توان از محيط گلخانه به جاي مزرعه استفاده كرد و ضمن كنترل تغييرات محيطي و صرفه‌جويي در زمان، هزينه و نيروي كار، دقت و سرعت ارزيابي‌ها را بالا برد.

Legumes, especially common beans are very important. Therefore, genetic diversity evaluations such as field evaluation are essential for breeding but this method has many limitations such as special equipments, crop season and variety of field conditions and money, time and facilities. Thus if we can use the faster and cheaper methods to evaluation, they will more useful than old methods. In this investigation, 40 accessions of chitty beans exist in the Plant Gene Bank of Iran evaluated in field and greenhouse, then used man-whitney’s U test, chi-square test and cluster analysis for comparison of quantitative and qualitative characters that evaluated in each environment. The results showed, seed weight, number of pod, number of seed in each pod, yield of seed, seed coat pattern, seed coat dray color, seed coat bright color and seed shape had the highest genetic diversity, and we cannot use the green house evaluation for replacing field evaluations. But, greenhouse evaluation is a useful method for more qualitative characters and some of quantitative character. Therefore, we can save money and time and increase the accuracy of evaluations.