شناسايي متحملترين ژنوتيپهاي جو(Hordeum vulgare L.) نسبت به تنش غرقابي با استفاده از خصوصيات ريشه و شاخص هاي تحمل به تنش

Identification of most tolerant of barley (Hordeum vulgare L.) to flooding stress using root trait and tolerance index

مشكل تنش غرقابي، تقريباً يك ميليون هكتار از اراضي زير كشت ايران را تهديد ميكند و جو بهعنوان چهارمين غله مهم دنيا برخلاف تحمل نسبتاً مطلوب به تنش (Hordeum vulgare L.) خشكي و شوري، نسبت به تنش غرقابي حساس بوده و به ويژه در مناطقي با بارندگي نسبتاً زياد، شرايط غرقابي مي تواند خسارت جدي به محصول وارد سازد. به طور كلي يكي از سازو كارهاي مهم در شرايط تنش هاي محيطي انتخاب ارقام سازگار به تنش مي باشد. بنابراين آزمايشي با هدف شناسايي ژنوتيپهاي متحملتر به تنش غرقابي به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي اجرا گرديد. در اين آزمايش، تنش غرقابي به عنوان فاكتور اصلي در سه سطح (شاهد، 10 روز و 20 روز) و 77 ژنوتيپ به عنوان فاكتور فرعي مورد بررسي قرا گرفتند. بين ژنوتيپها از لحاظ كليه صفات ريشه و وزن خشك اندام هوايي اختلاف معنيداري وجود داشت. پس از انجام مقايسه ميانگين كليه و YI ،TOL صفات، با استفاده از رتبه بندي ژنوتيپها به روش آروناچالام و شاخصهاي تحمل متحملترين ژنوتيپهاي جو از لحاظ تنش غرقابي شناسايي شدند. در مطابقت با اين تجزيهها، GMP تجزيه خوشهاي نيز ژنوتيپها را به دو گروه اصلي تفكيك نمود كه با توجه به اين كه گروه دوم از لحاظ خصوصيات مورد مطالعه بالاتر از ميانگين كل بودند، بنابراين ميتوان اين گروه را گروه متحمل تر معرفي نمود. نتايج كلي بررسي حاضر نشان داد ژنوتيپهاي متحمل شناسايي شده در صورت تاييد نتايج آزمايش در ساير محيطها، ميتوانند براي كشت در مناطق مستعد غرقابي در كشور معرفي گردند. واژههاي كليدي: تجزيه خوشهاي، تنش غرقابي، جو، شاخصهاي تحمل

Flooding stress problem threats about a million hectares of Iran fields and barley (Hordeum vulgare L.) as the worldʹs fourth most important cereal, despite of relatively desired tolerance to salinity and drought stress but specially in prone provinces of rain the flooding damage can be serious. Therefore an experiment was designed according to split-plot form with using a randomized complete blocks design in order to identify of more tolerant genotypes to flooding stress. Flooding stress was the main factor with three levels (Control, 10 and 20 days of stress) and 77 barley genotypes were the subplot. There were significant differences between genotypes for all traits in terms of root and shoot dryweight. After compare of means for all trait most tolerant barley genotypes were identified using the ranking of genotypes based on the results of the method of Arunachalam and tolerance index of TOL, YI and GMP. In agreement with these analysis, Cluster analysis of genotypes divided genotypes into two main groups too, that considering to second group for studied traits were higher than total mean therefore can introduce this group as more tolerant group. The overall results revealed identified tolerant genotypes if be confirmed at other environments can be introduced for cultivation in prone areas to water logging stress of country. Keywords: Cluster analysis; Flooding stress; Barley; Tolerant indices