مدرسه كلامي اصفهان

Isfahan’s School of Kalam

مدرسه اصفهان با ظهور صفويه و حمايت پادشاهان صفوي از تشيع و دعوت عالمان شيعه به اصفهان شكل گرفت. فضاي فكري مناسبي كه صفويه در اين شهر ايجاد كردند، سبب حضور، تثبيت و تعميق همه جريانهاي كلامي گذشته شد. در اين نوشتار مدرسه كلامي اصفهان را با بررسي سه جريان كلامي معرفي ميكنيم: 1) جريان كلام حديث‌گرا كه دو منشا فكري دارد؛ از سويي تحت‌تاثير جريان حديث‌گراي جبل عامل و از سويي تحت‌تاثير جريان اخباري‌گري است. 2) جريان كلام عقلگراي فلسفي كه در حقيقت ادامه‌دهنده مدرسه فلسفي شيراز است. 3) جريان كلام عقلگراي غيرفلسفي كه امتداد جريان كلامي اماميه در حلّه است. اين گروه برخلاف گروه دوم كه عقايد فيلسوفان را به عرصه كلام آوردند، تنها از ادبيات فلسفي استفاده كردند و در آموزه‌هاي اعتقادي به نقد ديدگاه فلاسفه پرداختند.

The School of Isfahan was developed with the rise of the Safavid Dynasty and through the Safavid kings’ support of Shi‘ism and inviting the Shi‘ite scholars to Isfahan. The appropriate philosophical atmosphere that the Safavids created in this city led to the presence, consolidation, and depth of all the kalami trends of the past. In this paper, the writers have introduced Isfahan’s School of kalam (theology) through a study of three kalami trends: 1. The hadith-oriented trend of kalam, which had two philosophical origins and was, on the one hand, under the influence of Jabal ‘Amil’s hadith-oriented trend and, on the other hand, under the influence of Traditionism (Ikhbari trend); 2. The philosophical rationalist kalami trend, which in fact continued the way of Shiraz’s School of Philosophy; 3. The non-philosophical rationalist kalami trend, which was the extension of the Imamiyyah kalami trend in Hillah. Unlike the second group, which introduced the ideas of philosophers to the realm of kalam, the last group only used the philosophical terms and criticized the views of philosophers in their teachings.