كاربرد تصاوير ماهواره اي با هدف تشخيص تغييرات كاربري اراضي و ارزيابي تاثيرات محيط زيستي

Application of satellite imageries on the assessment of landuse changes and consequence environmental

در طول زمان، الگوهاي پوشش زمين و به تبع آن كاربري اراضي دچار تغيير و دگرگوني اساسي مي شوند و عامل انساني مي تواند بيشترين نقش را در اين فرآيند ايفا نمايد. همواره، دانشمندان تلاش نموده اند تا عوامل مسبب تغييرات كاربري اراضي و تاثيرات محيطي مربوطه را شناسايي نمايند. در دهه هاي گذشته به همين منظور، محققان مشاهدات مختلف و جمع آوري شده از طريق عمليات ميداني و همينطور عكس هاي هوايي را جهت كشف تغييرات كاربري اراضي ناشي از تحميل فرآيندهاي طبيعي و انساني مورد تجزيه و تحليل قرار داده اند. اما، امروزه، بر پايه پيشرفت هاي تكنولوژيكي حاصله در قلمرو سنجش از راه دور، مي توان تصاوير ماهواره اي را به منظور بررسي دقيق تر تغييرات محيطي بهنگام پردازش و نتايج نهايي را بطور مصور مدل سازي نمود. هدف اصلي تحقيق جاري پايش تغييرات كاربري اراضي در محدوده دشت قزوين در سال هاي اخير مي باشد كه در روند صنعتي شدن و توسعه مراكز شهري ايجاد شده است. بر اين اساس، براي كشف تغييرات حادث شده در محدوده مورد مطالعه، تصاوير سنجنده TM سال 1987 و+ETM سال 2002 ماهواره لندست مورد پردازش قرار گرفت. در همين راستا، بعد از اعمال تصحيحات اتمسفري و هندسي، عمليات بارزسازي تصاوير اجرا و با بهره گيري از روش طبقه بندي نظارت شده الگوريتم حداكثر احتمال همانندي اعمال و از اين طريق نقشه هاي موضوعي كاربري اراضي طراحي گرديد. مقايسه نتايج حاصله نشانگر ايجاد تغييرات اساسي در منطقه دشت قزوين است، چرا كه حدود 86/19 درصد از الگوهاي كاربري اراضي در يك مدت زمان كوتاه دچار تغييرات اساسي شده اند. بيشترين افزايش مربوط به كاربري هاي مسكوني و صنعتي است و در مقابل بيشترين كاهش مربوط به كاربري هاي مرتع، ديم و باغات ميوه مي باشد. بنابراين، با هدف ارزيابي اثرات محيطي ناشي از تغييرات ايجاد شده به يك نوع شاخص زيان باري ويژه (اختياري) استناد گرديد كه از اين طريق تغييرات كاربري اراضي در محدوده مورد مطالعه به چهار گروه متفاوت پهنه بندي گرديد. مدل هاي طراحي شده نهايي نشانگر اين واقعيت است كه بيش از هجده هزار هكتار از تغييرات حاصله در كاربري اراضي زيان بار بوده است.

During the time, landcover and associated landuse patterns are changing very fast and the human factors play a major role in such drastic changes. Scientists have formerly attempted to identify the landuse altering processes and related environmental impacts. In the past decades, researchers have generally examined dissimilar sort of observations taking from the field operations and also arial photos for detection of different kind of changes which occurred by human actions or natural process. Nowadays, satellite images could be accurately processed, as an advanced technique in remote sensing, to determine the environment changes in a particular object of study between two or more time periods. In current study, it was primary viewed as an important process for monitoring of Qazvin Plain landuse changes and latest but very fast industrial and urban developments to provide quantitative analysis of the spatial variation of landcovers in the area of interest. Accordingly, some image processing techniques such as: A supervised classification and its different algorithms specifically: Maximum likelihood, methods were utilized to evaluate landuse changes in the study area. All these methods were performed using Landsat TM and ETM+ data for 1987 and 2002 to detect spatially physical extension of the industrial and residential areas. Overall results have indicated that about 19.86 percent of landuse patterns have been changed through decreasing on pasture, dry-farming and orchard landuses in responding to the increasing of residential and industrial landcovers. In order to evaluate some associated environmental impacts in the region an arbitrary damage index was introduced and results were categorized into four different categories to inventor that the human processes at work can be more fully understood by applying new approached remote sensing technology. Final models indicate that more than 18 thousand hectares of landuse patterns could be recognized as destructive changes in the region.