قانون‌گذاري در قرآن و مكاتب بشري

Legislation in the Quran and Human-made schools of thought

بحث از اهداف قانون، ملاك صحت و سقم، منشا مشروعيت و اعتبار يك قانون و همچنين بررسي شرايط قانون‌گذار، از پيچيده‌ترين و جدال برانگيزترين مسايل اين حوزه از علوم بشري است. مهم‌ترين ديدگاه پيرامون اعتبار و مشروعيت قانون، وضع آن ازسوي مقام ذي‌صلاحي است كه همه شرايط لازم قانون‌گذاري را داشته باشد؛ شرايطي از قبيل شناخت كامل انسان و آگاه به مصالح و مفاسد او، پيراستگي بودن از هر نوع سودجويي، منفعت‌طلبي و خودخواهي. از ديدگاه قرآن تنها كسي كه شرايط و صلاحيت لازم قانون‌گذاري را داراست، تنها خداوند حكيم و عليم است؛ از اين‌رو، منشا و اعتبار قانون نيز تنها اوست. در اسلام حق حاكميت و ولايت اولاً و بالذات از آن خداست و ثانياّ و بالعرض حق كساني است كه خداوند آنان را برگزيده و پيروي از ايشان را واجب كرده است؛ در نتيجه، قرآن و سنت پيامبر اعظم9 و اهل بيت او: كتاب زندگي و قانون اساسي بشر براي رسيدن به سعادت مي باشد. اهداف قانون و قانون‌گذاري، منشا و اعتبار قانون و قانون‌گذاري و شرايط قانون و قانون‌گذاري و مقايسه مكاتب مختلف قانون‌گذاري از مطالبي است كه در نوشتار حاضر مطرح شده است. كليد واژگان: قرآن، حقوق، قانون‌گذاري، اهداف و شرايط قانون‌گذار.

Legislation in the Quran and Human-made schools of thought Dr. Sayyed Ahmad Mir Khalili Associate Professor of Yazd University Majid Muhammad Zadah M.A. in Quranic Sciences and Hadith Abstract One of the most complicate and controversial debates in the relevant issues of humanities has been the discussion of legislation, its objectives, criterion, origin and conditions of a legislator. The most influential approach on credibility and legitimacy of a law is that the competent authorities having all legislative requirements should have imposed the laws. The conditions a legislator has to meet are as: complete understanding of human, his interest and corruption and being away of self-interest and selfishness. From the Quranic perspective, the only one who can meet all these characteristics is Allah, the all-wise and the Omniscient. Therefore, he alone is the origin and source of law. In Islam, sovereignty and guardianship [firstly and essentially] is the right of Allah, and He will devolve it to whom he pleases. Again, it will be their second and accidental right and their obedience is obligatory only due to Allahʹs command. As a result, the Quran, tradition of the prophet and his Progeny are playing the role of a constitution and a book of life for the humankind to gain salvation. The paper addresses the following issues too: the objectives of law and legislation, the origin of law, the credibility of law, the conditions of legislator and legislation and a comparative study of different schools on legislation. Keywords: the Quran, Legislation, Divine and Human-Made Laws, Objectives and Conditions of Legislator.