چيستي منطق فازي و علت گرايش انديشمندان مسلمان به آن

Nature of Phase Logic and the Reason for Muslim Thinkers’ Inclination Towards It

منطق فازي از منطق‌هاي جديدي است كه در اواسط قرن بيستم به عرصه علم وارد شد. پيدايش اين روش تفكر، بازتاب‌هاي گوناگوني در ميان انديشمندان دانش‌هاي مختلف داشت. گروهي آن را به آسمان بردند و گروهي ديگر آن را توهمي دانستند كه سبب از ميان رفتن پايه‌هاي علوم مي‌شود. اين منطق، چند سالي است كه در ايران مطرح شده است، ولي بيشتر پژوهش‌هاي انجام شده در اين زمينه، فني است و كمتر مي‌توان در بحث‌هاي فلسفي به كتاب‌هاي فارسي دست يافت. بيشترين قرايت از منطق فازي، قرايت ايده‌آليستي است، اما قرايت‌هاي تازه‌تر به رياليست نزديك مي‌شود. پيشگام آن، پروفسور لطفي‌زاده، دانشمند ايراني تبار دانشگاه كاليفرنيا است. گرايش به منطق فازي در ايران، علت‌هاي گوناگوني دارد. گروهي به علت شيفتگي به فرهنگ غرب و گروهي به خاطر تازه بودن، آن را پذيرفته‌اند. اين مقاله، بيشتر در پي بيان علت گرايش گروهي از انديشمندان ديني به آن است و براي روشن شدن مسيله نيم‌نگاهي به تاريخچه و مباني منطق فازي خواهد داشت. منظور از انديشمندان ديني اعم است از كساني كه متعهد به دين اسلام هستند. زيرا ممكن است كسي به دين اسلام پاي‌بند نباشد، ولي به جهتي، از انديشه اسلامي تاثير بپذيرد، براي نمونه، پژوهشگري در انديشه و حكمت صدرايي باشد.

As a modern logic, phase logic began to emerge in mid-twentieth century. The development of this way of thinking was faced with various reactions among scientists of various sciences. Some began praising it extremely whilst others termed it as mere imagination that resulted in the destruction of pillars of sciences. This form of logic has only been recently introduced to Iranian scholars. Most of the research works done in this connection are technical, and there is not an extensive literature on philosophical issues in Persian. Most of the interpretations of phase logic are idealistic, though readings that are more recent tend to be realistic. The forerunner of this latter reading is Lutfizadeh, an Iranian professor at the University of California. There are many reasons for Iranians’ inclination towards phase logic. Some have accepted it because they are fond of Western culture whereas others have accepted it because they have found it as a new science. The present article seeks to study the reasons why some religious thinkers show inclinations towards this science. To shed light on the issue under discussion, it will review the history and fundamentals of phase logic. The term ‘religious thinker’ in this context may refers to those who are not committed to Islam as a religion, for it is possible that some people like scholars of Sadrian philosophy have been, in a way or other, influenced by Islamic thought, despite not being committed to Islam.