واكاوي نسبت ميان اسلام و فلسفه اسلامي

An Inquiry into the Relation between Islam and Islamic Philosophy

دانشي كه موضوع خويش را وجود مطلق قرار داده و با روش عقلي و بهره‌گيري از برهان در پي درك حقايق اشيا است را «فلسفه اسلامي» ناميده‌اند. امّا چرا اين فلسفه را با پسوند «اسلامي» وصف كرده‌اند؟ براي پاسخ‌گويي به اين پرسش، نخست به امكان تحقق فلسفه اسلامي و سپس به ويژگي‌ها و مولفه‌هايي كه در مجموع، امكان شكل‌گيري فلسفه‌اي با وصف اسلامي را قابل قبول مي‌سازند، پرداخته شده است. بررسي جنبه اسلامي آنچه كه امروز با نام «فلسفه اسلامي» شناخته مي‌شود، بخش ديگر اين مقاله را تشكيل مي‌دهد. در آغاز اين بخش در نقد ديدگاهي كه عنوان «فلسفه اسلامي» را ساخته و پرداخته شرق‌شناسان مي‌داند، به تبارشناسي اين واژه پرداخته و آثار آن در نوشته‌هاي فيلسوفان اسلامي پي گرفته شده است و در ادامه، واژه «فلسفه عربي» مورد بررسي و نقد قرار گرفته است. آن گاه مولفه‌هايي كه بيانگر اسلامي بودن فلسفه موجود است، برشمرده شده و در پايان به طرح و نقد ديدگاه مخالف تحقق فلسفه اسلامي پرداخته شده است. اين مقاله در مجموع با گردآوري ديدگاه‌هاي گوناگون درباره نسبت ميان اسلام و فلسفه اسلامي، به ارايه معيارهايي كه انتساب فلسفه اسلامي به اسلام را قابل قبول مي‌سازد، پرداخته است.

Islamic philosophy is defined as a form of knowledge that concerns itself with absolute existence aiming to know the truth or reality of thing through the use of intellectual reasoning. Why is the adjective ʹIslamicʹ added to philosophy? To answer this question, the author has first dealt with the possibility of Islamic philosophy, elaborating later on the peculiarities and components that, if taken together, make the formation of Islamic philosophy acceptable. Elsewhere the author studies the Islamic aspect of what is presently called ‘Islamic philosophy’. To reject the theory that the term ‘Islamic philosophy’ was coined by orientalists, the article provides its readers with the background of this terminology in the works of Muslim philosophers and goes on to carefully scrutinize the term ‘Arabic philosophy’. He has enumerated the elements that are indicative of the Islamic character of the existing philosophy. Lastly it criticizes the theory that rejects the possibility of Islamic philosophy. Having collected different theories on the relationship between Islam and Islamic philosophy, he has presented standards that justify the attribution of Islamic philosophy to Islam.