جايگاه هويت و مليت در فرهنگ ديني

Position of nationalism and identity in the religious culture

مساله ي اصلي اين تحقيق دست يابي به مفهوم ويژه اي از تشخص است كه در دو پرده نمود مي يابد: فرد و جمع. بر اين اساس نگارنده بحث خود را نيز در دو بخش هويت و مليت قرار داده است، چه آن كه معتقد است مليت به واقع همان هويت جمعي و داراي اعتبار عيني اجتماعي است. با اين رويكرد به تعريـف و ارايه ي شناختي از ابعاد هويت و عوارض نبود آن در بخش اول مي پردازد. نويسنده با فرض اين كه هويت مادي از نظر علمي و تجربه ي تاريخي چندان داراي اعتبار و ثبوت عقلي نيست، به هويت معنوي و اعتقادي روي مي آورد و آن را از نظر ديني معتبر مي داند و معتقد است كه دشمن نيز در پي مسخ و زوال همين نوع هويت در ملت هاي ديگر است. وي در بخش دوم به مسالـه ي مليت و اعتبـار آن از نظر ديني و عقل عرفي مي پردازد و پس از نگاهي به خاستگاه اوليه ، به كند و كاو در ارتباط با معنادهي آن در عرف هاي مختلف روي مي آورد. وي چنين نتيجه مي گيرد كه مليت دو معناي مثبت و منفي مي تواند داشته باشد كه آن چه مورد برداشت دشمن از آن قرار گرفته، استفاده از نوع منفي آن بوده است. مليت در دايره ي معنادهي تشخص جمعي و وابستگي به سرزمين براي دفاع از آن در مقابل دشمن، نه تنها منفي نيست، بلكه يك لازم عقلي و مورد تاكيد دين مقدس اسلام است، اما آن چه بدان چهره ي كريه و منفوري داده است، همانا جنبه ي افراطي آن. يعني وابستگي به آب و خاك تا مرز پرستش و فدا كردن همه ي ارزش هاي ديگر براي آن است. اين معنا تاكنون موجب وارد آمدن لطمه هايي بر پيكر مكتب اسلام و امت واحده ي اسلامي بوده است و سبب پيدايش تفكر سكولار و سپس نفوذ استعمار و تحت سلطه ي اجنبي قرار گرفتن سرزمين هاي اسلامي شده است. وي با اشاره به نمونه اي از اين معنا در وضعيت فعلي به عنوان ناسيوناليسم پست مدرن، كه ملغمه اي مبهم و گيج كننده است، بحث خود را به پايان مي برد.

T he main aim of this paper is to attain an understanding of identity which is realized in two levels of individual and society. The article is thus divided into two sections: (individual) identity and nationality based on the belief that nationality is in fact the same as collective identity and has an objective and social validity. In the first section the writer presents a definition of the various dimensions of identity. Assuming that, scientifically and historically, material identity has little validity; the writer discusses spiritual identity as a religiously valid identity and argues that the enemy has targeted this identity in other nations. In the second section, the wrier discusses nationality from a religious point of view, and concludes that nationalism can be used in two positive and negative senses, the latter sense being always used by the enemy. In the former sense, the writer argues, nationalism involves the defense of one’s country, which is not only not negative, but an act so strongly supported by religion and intellect, but the biased praise of one’s country at the price of other human values has dealt strong blows on Islam and the concept of the unified ummah. The writer concludes by touching on the concept of postmodern nationalism, which is a baffling mix.