مدل دينداري خردگرا - معنويت گرا

Arational - spiritual model of religiosity

تجربه ي تحول ميان جهان نوين و قديم، گرچه تجربه ي مشتركي است، اما اين اشتراك بيشتر اسمي و لفظي است تا محتوايي و مسمايي، چون تجربه ي تحول در دنياي مدرن تفاوت هاي اساسي با آن در جهان پيشامدرن دارد. اين تفاوت به واسطه ي سه ويژگي تحول در جهان مدرن يعني سرعت تحول، دامنه ي تحول و عمق و ژرفاي تحول به نمايش درآمده است. در سپهر مدرن و جهان پيشرفته ي امروزي به تمامي ساحات زندگي، از جمله مهم ترين ساحت آن، يعني چگونگي دينداري، مشمول تحول بوده است. پيامد تحـول در ساحـت دين همانـا دگرگشت هـا و جابجايي هـا در مدل دينداري مي باشد. از اين روي در اين نوشتار نگاه معطوف به مدل دينداري گرديده است كه توانايي عمل و ظرفيت استمرار و حضور در چنين سپهري را داشته باشد. به نظر مي رسد اين مدل همانا مدل دينداري «خردگرا ـ معنويت گرا» است كه اسلام مولد و مويد چنان دينداري مي باشد. مدل دينداري خردگرا ـ معنويت گرا چون هر مدل ديگري برساخته ي سه بخش و محور كليدي ذيل است. 1 ) اصول توجيهي اين مدل؛ 2 ) خصوصيات اساسي مدل؛ 3 ) شرايط عمومي مدل. در اين نوشتار هر سه محور، به ويژه خصوصيات اساسي، كه بدنه ي اصلي اين جستار را مي سازد، به تفصيل مورد بازكاوي و تحليل قرار گرفته است. در بخش نخست چهار عامل نامبرده شده كه هر كدام به گونه اي ضرورت چنين مدلي از دينداري را در جهان امروزي به نمايش مي گذارند. در بخش دوم عقلانيت، حقيقت، نظم پذيري و نظم زايي به عنوان سه خصوصيت اساسي مدل دينداري «خردگرا ـ معنويت گرا» كه هر خصوصيت به نوبه ي خود برخواسته از مجموعه اي از عوامل و عناصر هستند، همگي به طور مشروح، تبيين و تحليل گرديده است. در بخش سوم حدود يازده وضعيت و عامل به عنوان شرايط عمومي اين مدل دينداري بازگو شده است. در نهايت نتيجه گرفته مي شود كه مدل دينداري خردگرا ـ معنويت گرا از توانايي و كارامدي لازم و بالايي در جهان پيشرفته ي امروزي بهره مند است.

E xperience of change in the modern world, while it has certain communalities with the experience of change in the pre-modern world, has its own unique characteristics. This difference is due to three major characteristics: speed of change, domain of change and depth of change. In the modern world, all aspects of life, including religiosity, have been subject to change. In this paper, the writer presents a model for religiosity that is compatible with the requirements of life in the modern world. This is a rational-spiritual model, which the writer discuses under three headings: explanatory principles, basic characteristics and the general conditions. In the first section, the writer argues four factors, each of which shows one aspect of the necessity of such a model for the modern world. In the second section, the writer introduces truth, order and rationality as three basic characteristics of the model. In the third section, the writer discuses eleven conditions as the general conditions of this model. The writer concludes by saying that this model is very efficient in the modern world.