تاثير پوشش بتني بر كنترل تلفات نشت آب از كانال‌هاي آبياري در استان همدان

Effectiveness of concrete linings of irrigation canals in control of seepage losses in Hamadan convenience

انواع مصالح مصرفي در پوشش كانال‌هاي آبياري در شرايط مختلف، دوام و كارآيي متفاوتي دارند و ضروري است با ارزيابي مناطق مختلف، مناسب‌ترين پوشش براي كنترل تلفات آب تعيين شود. در اين پژوهش، تاثير پوشش بتني در كنترل تلفات آب نسبت به قبل از پوشش در كانال‌هاي انتقال آب استان همدان كه داراي 500 كيلومتر كانال بتني است، ارزيابي شد. براي اين منظور، 12 كانال پوشش‌دار بتني و بدون پوشش به طول كل 5/13 كيلومتر انتخاب، و سرعت جريان با ميكرومولينه و مقادير نشت آب به روش حجم ورودي- خروجي اندازه‌گيري و مقايسه شده است. بر اساس نتايج مقدار تلفات نشت آب از كانال‌هاي بدون پوشش بين 32/1 تا 06/3 و به طور متوسط 39/2 متر مكعب بر مترمربع بر روز معادل متوسط 4/16% در يك كيلومتر است. همچنين مقدار تلفات نشت آب از كانال‌هاي بتني بين 55/0 تا 40/2 و به طور متوسط 74/1 متر مكعب بر متر مربع در روز معادل متوسط 2/8% در يك كيلومتر است. با مقايسه ميانگين‌ها به روش LSD در سطح احتمال 1% اختلاف معني‌داري بين ميانگين تلفات نشت آب از كانال‌هاي بتني و بدون پوشش مشاهده نشد. لذا كاربرد پوشش بتني با امكانات اجرايي موجود در منطقه مورد مطالعه با اقليم سرد، تاثير معني‌داري در كنترل تلفات آب نداشته و ضروري است ضمن تحقيق در راستاي اصلاح روش‌هاي اجرايي، ادوات و استانداردها، كاربرد ساير مصالح در كاهش تلفات نشت، بررسي شود.

Different kinds of irrigation canal lining materials have different durability based on climatic conditions. Therefore it is necessary that in different areas, all various lining approaches be evaluated and suitable lining be selected to decrease seepage loss, and optimum usage from water resources. The aim of this research was to study the effect of concrete lining to reduce water seepage loss in the main irrigation earth canals that serves the irrigated area on Hamadan province. Total length of concrete-lined irrigation canals in this province is 500 km. 12 main lined and unlined canals with total length of 26 km were chosen to study in this area. Water seepage in these canals was measured by the inflow-outflow method. Water flow velocity was determined using a current-meter. The water seepage loss at unlined-canals was between 1.32 and 3.06 m3m-2day-1. The average seepage loss was 2.39 m3m-2day-1 equal to 16.4% in 1Km. The water seepage loss at concrete lined-canals was between 0.55 and 2.40 m3m-2day-1. The average seepage loss was 1.74 m3m-2day-1 equal to 8.2% in 1Km. Based on statistical analysis, there was no significant difference for seepage loss between lined and unlined canal types. It was noted that the average seepage loss of the chosen concrete lined-canals was much higher than the standard value of water seepage loss for open concrete lined-canals. It is necessary that the execution methods, machinery, standards and replacement of other lining (such as geomembranes and stones) instead of the concrete be investigated.