ارزيابي كيفيت آب شرب دشت درگز با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي

Evaluation of drinking water quality of Dargaz plain using analytical hierarchy process in geographical information system

با توجه به رشد جمعيت و نياز به منابع جديد تامين آب، مطالعه و ارزيابي كيفيت آب بسيار اهميت دارد. هدف اصلي اين تحقيق پهنه‌بندي كيفيت آب‌ زيرزميني آبخوان دشت درگز براي مصارف شرب است. براي بررسي كيفيت آب ‌زيرزميني دشت درگز به ‌لحاظ شرب از اطلاعات جمع‌آوري شده 25 چاه‌ آب مربوط به سال آبي 1387-1388 استفاده شده است. در ابتدا نقشه‌هاي رستري منطقه مورد مطالعه با روش‌هاي مختلف درون‌يابي تهيه شد. با توجه به تغييرات يكنواخت كيفيت منابع آب در منطقه مورد مطالعه از روش مجذور عكس فاصله، براي تهيه نقشه‌هاي پهنه‌بندي سولفات، سديم، كلر، سختي، هدايت الكتريكي و كل نمك‌هاي محلول استفاده شد. بر اساس نمودار شولر و با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي، بهينه‌ترين وزن‌ها براي هر يك از متغيرهاي هيدروشيميايي انتخاب شدند. در نهايت با تلفيق و هم‌پوشاني لايه‌هاي هيدروشيميايي و اعمال وزن‌هاي نهايي در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي، نقشه پتانسيل كيفي آب زيرزميني منطقه مورد مطالعه تهيه شد. در انتها مكان‌هاي مناسب براي مصارف شرب مشخص شدند. نتايج نشان مي‌دهد 69 درصد از منطقه مورد مطالعه از نظر طبقه‌بندي شولر در محدوده خوب تا قابل قبول، 21 درصد در محدوده نامناسب، هشت درصد در محدوده بد و دو درصد در مواقع ضروري قابل شرب هستند. به طور كل، بخش جنوب ‌غربي منطقه مورد مطالعه بهترين كيفيت آب زيرزميني را براي مصارف شرب دارد.

The main goal of this research is zoning of Dargaz plain groundwater quality for drinking purposes. Due to increasing population and demanding for new water resources, study and evaluation of water quality is very important. Based on Schoeller diagram and using Analytical Hierarchy Process and pair wise comparison matrix, the optimum weights of every hydrochemical variables are selected. To evaluate Dargaz plain groundwater quality for drinking water, data from 25 wells during 2008 to 2009 were collected. Raster maps of the study area were prepared with different methods of interpolation. Due to uniformly water quality changes in study area, we used the Inverse Distance Weighted interpolation method for preparing zoning maps of sulfate, sodium, chlorine, total hardness, electrical conductivity, and total dissolved solids. Final weights of hydrochemical variables were determined by pair wise comparison matrix and Analytical Hierarchy Process. Finally, integrating and overlaying the hydrochemical layers and applying the final weights in the GIS environment, the qualitative potential map of study area was prepared. Finally, suitable sites for drinking amenity were identified. The results showed that the southwest part of study area has the best groundwater quality for drinking purposes.